Sách có nhiều bài nghiên cứu, thơ của các tác giả đương đại viết về vị anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới.
Nguyễn Trãi - Hợp tuyển thơ được chia thành 5 phần:
Phần I: Về Nguyễn Trãi, tập hợp những bài viết của các chính khách, học giả, nhà nghiên cứu… trong và ngoài nước về sự nghiệp vĩ đại của Ức Trai trên mọi lĩnh vực: chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa…
Phần II: Thơ Nguyễn Trãi, gồm các tác phẩm: Bình Ngô đại cáo, Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập. Riêng phần này dày hơn 800 trang, được in nguyên văn chữ Hán, chữ Nôm với lời dịch do Viện Hán Nôm đảm nhiệm.
Phần III: Chí Linh Côn Sơn - Địa linh nhân kiệt, gồm các bài thơ, phú, minh về Chí Linh, Côn Sơn, viết bằng chữ Hán, chữ Nôm (kèm theo bản dịch nghĩa, dịch thơ) của vua, quan, sĩ phu liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Ức Trai.
Phần IV: Thơ hiện đại viết về Nguyễn Trãi, tuyển chọn tác phẩm thơ của hàng trăm nhà thơ nổi tiếng, nội dung khai thác nhiều khía cạnh cuộc đời và sự nghiệp của một thiên tài, với nhiều khám phá độc đáo.
Phần V: Phụ lục, phản ánh khái quát những hoạt động tôn vinh vị anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi và Lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ.
Các bài viết trong phần Về Nguyễn Trãi cho thấy ông là người Việt Nam đầu tiên ý thức rõ tầm quan trọng của việc xây dựng nền văn hóa độc lập để Đại Việt trở thành một quốc gia văn hiến trường tồn. Cuộc đời và sự nghiệp của ông để lại nhiều bài học quý báu về tinh thần nhân đạo, quan điểm mạnh dạn đổi mới, sáng tạo.
Phần Thơ hiện đại viết về Nguyễn Trãi là cái nhìn nhiều chiều về chuyện đời của tiền nhân, đặc biệt là án oan thảm khốc liên quan đến ba họ. Mỗi bài, mỗi câu đều có thể khiến người đọc day dứt, ám ảnh đến gai người khi dựng lại hình ảnh Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ cùng ba họ rơi đầu vì lưỡi dao oan nghiệt của triều đình “do chính Nguyễn Trãi chiến đấu hơn mười năm gian khổ để góp phần xây dựng nên” (Trần Huy Liệu).
Gần 600 năm trôi qua, hậu thế minh oan cho Lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ, tổ chức làm giỗ cho hai người (16/8 âm lịch). Dẫu muộn nhưng đó là tấm lòng của hậu thế với tiền nhân, với những người đã đổ máu vì sự trường tồn của non sông đất nước.
Ngày nay, không chỉ có người Việt Nam tự hào về Nguyễn Trãi:
Đêm Lệ Chi Viên oan nghiệt
Đầu rơi đành nhẽ sự đời
Người hiền muôn năm bất diệt
Sao Khuê vằng vặc giữa trời
Tượng đồng đẹp vườn Québec
Lá vàng thường đậu bờ vai
Qua đây già trẻ ngước chào
Người là của chung nhân loại
(Trích Tượng Nguyễn Trãi ở Québec - Trương Nguyên Tuệ).
Theo Trần Vân Hạc (Đất Việt)
nguyenty
