Vụ sập mỏ đá Lèn Cờ làm 18 người chết: Bị cáo Chín bị đề nghị án tù treo

Khi đại diện VKSND tỉnh Nghệ An đọc cáo trạng truy tố Phan Văn Chín thì một số người tại phiên tòa đã gạt nước mắt, khóc.

Theo cáo trạng và hồ sơ: Mỏ đá Lèn Cờ do Công ty TNHH Chín Mến làm chủ đầu tư, được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy phép khai thác vào ngày 23-4-2007 với diện tích khai thác 2,09 ha, thời hạn khai thác 3 năm. Sau khi hết thời hạn khai thác, Công ty Chín Mến đã có tờ trình xin gia hạn việc khai thác mỏ đá Lèn Cờ. Trong công văn do ông Phan Văn Tuyên, Phó chủ tịch UBND huyện Yên Thành ký gửi Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), UBND tỉnh Nghệ An đề nghị gia hạn cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Chín Mến có nội dung: “Qua kiểm tra thực tế, hơn hai năm công ty đã thực hiện khai thác tài nguyên đúng theo báo cáo khả thi thiết kế mỏ được phân định. Các quy định của Luật Khoáng sản và các luật khác có liên quan. Thực hiện đúng báo cáo định kỳ theo quy định hiện hành. Thực hiện việc mở mỏ và phục hồi môi trường, đất đai theo quy định của pháp luật”.

Ngày 19-8-2010, UBND tỉnh Nghệ An lại ra quyết định gia hạn giấy phép khai thác mỏ đá Lèn Cờ cho Công ty Chín Mến.

Được cấp phép, Chín đã chia khu mỏ thành 15 phần để giao khoán cho 15 tổ công nhân thuộc công ty tự tổ chức khai thác. Các tổ tự mua sắm máy móc, thiết bị, thuê công nhân, khoan lỗ nổ mìn, chế bến, bán đá. Trước khi các tổ đem sản phẩm đi tiêu thụ thì Công ty Chín Mến cử hai thành viên là ông Chín và bà Hoàng Thị Mến luân phiên thu tiền 50.000 đồng/m3.

Lúc đó, công ty không có giám đốc điều hành mỏ, nợ tiền thuế và tiền quý quỹ môi trường, việc khai thác khoán sản không đúng thiết kế như đã được thẩm định phê duyệt…

Cụ thể, theo cáo trạng của VKSND tỉnh Nghệ An, quá trình khai thác khoáng sản, công ty Chín Mến không thực hiện đúng thiết kế mỏ được thẩm định, phê duyệt như: “Mở moong khai thác, bố trí từ phía sườn Tây Bắc của khối trữ lượng, tuyệt đối không được mở moong khai thác về phía Nam của mỏ vì sẽ gây nguy hiểm”, nhưng công ty vẫn mở moong khai thác về phía Nam. Đồng thời lại khai thác mỏ theo kiểu khoét hàm ếch phía dưới chân mỏ, đây là sai phạm nghiêm trọng dẫn đến sập mỏ. Ngoài sa công ty sử dụng giám đốc mỏ và người chỉ huy nổ mìn không đúng tiêu chuẩn qui định của luật khoáng sản, thậm chí từ tháng 9 năm 2008 đến ngày mỏ đá bị sập (1-4-2011) không có giám đốc điều hành mỏ. Việc khai thác chưa đảm bảo an toàn lao động, chưa thực hiện biện pháp giảm thiểu môi trường. Tính đến ngày 1-4-2011, công ty còn nợ các loại thuế và tiền quý quỹ môi trường là hơn 119 triệu đồng. Theo phản ánh của một số cơ quan chức năng, việc khai thác khoáng sản tại mỏ đá Lèn Cờ diễn ra cả trong và ngoài khu vực được cấp phép.

Ngay sau khi xảy ra vụ sập mỏ đá nghiêm trọng trên, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Chín về tội vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn lao động ở những nơi đông người. Qua quá trình điều tra, đến ngày 23-9-2011, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An có quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can Chín sang tội vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên.

Đến tháng 8-2011, Cơ quan công an tỉnh Nghệ An khởi tố khởi tố bị can đối với ông Hoàng Thanh Long, Phó Trưởng Phòng TN&MT huyện Yên Thành về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Ngay sau đó, ông Long đã có bản giải trình sự việc và có đơn kiến nghị lên cơ quan điều tra và VKSND tỉnh đề nghị xem xét lại việc khởi tố bị can và trách nhiệm của các cấp, các ngành và cá nhân liên quan. Theo đơn của ông Long, các tổ chức và cá nhân được phân công phụ trách lĩnh vực khoáng sản của các sở chuyên ngành cấp tỉnh mới là người chịu trách nhiệm nhiều hơn trong vụ sập mỏ đá lèn Cờ, bởi ông chỉ là phó phòng giúp việc.

Theo kết luận của cáo trạng, trong quá trình công tác, Hoàng Thanh Long được phân công làm trưởng đoàn kiểm tra khia thác khoáng sản tại mỏ đá Lèn Cờ. Nhưng ông Long không phát hiện được các vi phạm của Công ty Chín Mến, lẽ ra phải truy tố ông Long về hành vi “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Nhưng quá trình điều tra xác định ông Long không có trình độ chuyên môn kỷ thuật về khai thác mỏ, có thân nhân tốt, nên Cơ quan CSĐT quyết định đình chỉ điều tra.

Trong vụ án này còn có ông ông Phan Thế Trung (Chủ tịch UBND xã Nam Thành), ông Nguyễn Trọng Lương (Chánh thanh tra Sở Công thương tỉnh Nghệ An), ông Lê Quang Huy (Trần Văn Toản, Nguyễn Duy Nhật (cán bộ Sở TN&MT tỉnh Nghệ An) có sai phạm trong công tác thanh tra, kiểm tra việc khai thác của Công ty Chín Mến và tham mưu cho UBND tỉnh Nghệ An ra quyết định gia hạn giấy phép khai thác khoáng  sản cho Công ty Chín Mến  tại mỏ đá Lèn Cờ chưa đúng. Hành vi vi phạm này chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. VKSND tỉnh yêu cầu cơ quan quản lý có biện pháp xử lý hành chính nghiêm túc.

Hành vi của Phan Công Chín là liều lĩnh, coi thường kỷ cương pháp luật, nên dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, do vậy cần xứt lý nghiêm trước pháp luật.

Cáo trạng truy tố bị can Phan Công Chín về tội vi phạm các quy định… về khai thác tài nguyên theo khoản 2, Điều 172 Bộ LHS. Tức phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ hai năm đến 10 năm.

Trong quá trình điều tra, Công ty Chín Mến đã đền bù cho các bị hại số tiền 300 triệu đồng. Các nhà hảo tâm, các tổ chức đã ủng hộ cho gia đình các nạn nhân trong vụ sập mỏ đá lèn Cờ hơn 5,4 tỉ đồng (trong đó Công ty Chín Mến 300 triệu đồng). Các gia đình nạn nhân và bị hại không yêu cầu bồi thường thêm.

Hai anh em Nguyễn Duy Trường và Nguyễn Thị Giang khóc trước linh cữu mẹ là chị Nguyễn Thị Thứ.

Vụ sập mỏ đá Lèn Cờ khiến cháu Nguyễn Thị Giang (5  tuổi, người chú bế) mồ côi mẹ.