“Thưa các quý ông, quý bà. Nhật Bản sẽ hỗ trợ đến mức tối đa đối với những nỗ lực của các nước ASEAN trong khi họ đang tìm cách bảo vệ an ninh cho vùng biển và bầu trời của mình bởi việc này can hệ rất lớn đến vấn đề tự do hàng hải và tự do bầu trời cho những chuyến bay. Nhật Bản có dự định sẽ đóng góp một vai trò lớn hơn, tiên phong hơn trước đây để mang lại hòa bình cho châu Á và cho cả thế giới”, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nói ngay trong phần đầu của bài phát biểu khai mạc Diễn đàn Đối thoại Shangri-la 2014 vừa được khai mạc tối qua (30/5) tại Singapore.
“Hồi năm ngoái, tôi đã đi thăm toàn bộ 10 nước ASEAN và mỗi chuyến đi đều đã cho tôi thấy rằng chúng tôi đều chia sẻ quan điểm nền tảng rằng chúng tôi cần cam kết tôn trọng những giá trị của pháp quyền. Chúng tôi cũng cảm thấy vui mừng vì Nhật Bản và các nước ASEAN đều rất tôn trọng quyền tự do hàng hải và tự do hàng không”, ông Shinzo Abe nói tiếp.
Trong phần tiếp theo của bài phát biểu, vị Thủ tướng Nhật Bản đã nhấn mạnh vai trò nòng cốt của mối quan hệ đồng minh chặt chẽ giữa Tokyo và Washington trong việc bảo đảm sự ổn định cho khu vực. Ngoài ra, ông còn khẳng định Nhật Bản đang tìm cách thiết lập quan hệ đối tác với các quốc gia châu Á, bao gồm Australia, Ấn Độ và các nước thành viên ASEAN.
Đề cập đến những điểm nóng đang gây nguy cơ bất ổn ở Biển Đông và cho cả khu vực ASEAN, Thủ tướng Nhật Bản phát biểu: “Thưa các quý vị, chính phủ chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ những nỗ lực của Philippines trong việc kêu gọi giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông thông quan một nghị quyết gồm 3 nguyên tắc… Chúng tôi cũng ủng hộ những nỗ lực của Việt Nam khi mong muốn giải quyết vấn đề Biển Đông thông qua đối thoại”.
“Việc có một kẻ nào đó đang hành động để thay đổi hiện trạng (ở Biển Đông) bằng việc ‘tạo ra một sự đã rồi’ cần phải được lên án một cách mạnh mẽ vì nó trái với tinh thần của công pháp quốc tế”, ông Shinzo Abe nhấn mạnh, “Liệu bạn có thể không đồng ý với ý kiến cho rằng đây là lúc các bên phải thực hiện một cách nghiêm túc các cam kết của Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) đã ra đời từ năm 2002 và phải dừng ngay mọi hành động đơn phương để nhằm vĩnh viễn thay đổi thực trạng của khu vực”.
Trong bài phát biểu của mình, ông Shinzo Abe cũng một lần nữa lên tiếng hối thúc ASEAN và Trung Quốc nên sớm có được một Bộ quy tắc ứng xử dành cho các bên ở Biển Đông (COC). Tuy nhiên, ông Thủ tướng Nhật Bản cũng không quên nhắc lại quá khứ với câu chuyện Bản thỏa thuận Nhật – Trung hồi năm 2007 giữa Thủ tướng Trung Quốc lúc bấy giờ là ông Ôn Gia Bảo và ông Shinzo Abe nhằm thiết lập một kênh giao tiếp giữa hai nước để ngăn chặn những tình huống bất ngờ nhưng kênh giao tiếp này đã vô tác dụng trong những xung đột và tranh chấp giữa hai nước quanh vấn đề chủ quyền đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
“Thật không may, điều này đã không dẫn đến một cơ chế hoạt động thực tế. Chúng tôi không chào đón những vụ đụng độ nguy hiểm giữa tiêm kích và tàu chiến của hai nước trên biển. Cái mà chúng ta cần trao đổi là ngôn từ chứ không phải vũ khí. Phải chăng, chúng tôi nên gặp nhau tại bàn đàm phán, đầu tiên trao đổi những nụ cười và ngồi xuống để thảo luận?”, Thủ tướng Nhật Bản tiếp tục.
Cũng trong bài phát biểu này, ông Abe đã nhấn mạnh vai trò của Hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS) song song với các cơ chế đối thoại như Diễn đàn An ninh khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng mở rộng ADMM+. Theo ông, EAS sẽ là nơi các nguyên thủ quốc gia ngồi lại với nhau, trao đổi các vấn đề khu vực một cách thiện chí, kiểm soát việc mở rộng quy mô quân đội, minh bạch hóa ngân sách quốc phòng và khuyến khích mở rộng thành viên của Hiệp ước buôn bán vũ khí.
“Ánh nắng mặt trời là chất khử trùng tốt nhất”, Thủ tướng Nhật Bản nhấn mạnh.
Trở lại với câu chuyện ở ASEAN, ông Abe một lần nữa khẳng định quan điểm “sẽ hỗ trợ một cách tối đa cho những nỗ lực gìn giữ an ninh, an toàn hàng hải và hàng không trong khu vực” của các nước Đông Nam Á. Ông tuyên bố Nhật Bản đã quyết định viện trợ 10 tàu cho lực lượng tuần duyên Philippines, vừa mới cung cấp 3 tàu tuần duyên mới cho Indonesia và đang xem xét để sớm có những sự hỗ trợ tương tự đối với lực lượng cảnh sát biển Việt Nam.
“Cùng với trang thiết bị, Nhật Bản cũng sẽ cử các chuyên gia của mình để đến huấn luyện về kỹ thuật cho các đối tác của mình ở Đông Nam Á. Qua việc hỗ trợ này, tôi tin rằng mối quan hệ giữa nhân dân Nhật Bản và nhân dân các nước tiếp nhận hỗ trợ sẽ trở nên bền chặt hơn”, ông Abe phát biểu.
Điểm đặc biệt, ngay trong một bài phát biểu tại Diễn đàn An ninh khu vực nhưng ông Abe đã công bố kế hoạch sửa đổi điều 9 trong Hiến pháp hòa bình thời hậu Chiến tranh thế giới thứ II để cho phép Nhật thực thi quyền phòng vệ tập thể, tức khả năng hỗ trợ nước đồng minh bị tấn công.
“Chúng ta đang ở trong thời đại mà không còn bất kỳ một quốc gia nào đủ khả năng tự bảo vệ nền hòa bình của chính mình. Chính vì Nhật Bản là một nước phụ thuộc rất lớn vào hòa bình và ổn định của cộng đồng quốc tế, nên Nhật Bản mong muốn nỗ lực hơn nữa và chủ động hơn vì hòa bình thế giới”, Thủ tướng Nhật lý giải cho quyết định có phần gây sốc của mình.
Có lẽ người khó chịu nhất đối với quyết định này của Nhật Bản không ai khác là Trung Quốc. Dù liên tục trong nhiều năm gần đây, Trung Quốc là quốc gia chi tiêu cho quân sự nhiều thứ 2 thế giới (sau Mỹ) nhưng luôn lên tiếng phản đối mạnh mẽ với dự định “tái xây dựng quân đội” của Nhật Bản với lý do “chủ nghĩa quân phiệt” sẽ quay trở lại.
Trước đó, trong một cuộc tranh luận bên lề Đối thoại Shangri-la với thượng nghị sĩ Ben Cardin, bà Phó Oánh đã "tranh thủ" tấn công Thủ tướng Nhật Bản rằng Nhật lợi dụng tình hình tranh chấp lãnh thổ trên biển Hoa Đông để cố gắng chỉnh sửa chính sách an ninh được quy định theo hiến pháp. "Ông ấy cố tình làm vấn đề trở nên nghiêm trọng, rằng Trung Quốc là nước gây mối đe dọa với Nhật Bản. Với cớ này, ông ấy cố gắng chỉnh sửa chính sách an ninh của Nhật Bản. Đây mới là điều gây lo ngại cho khu vực và cho Trung Quốc".
Theo Lương Minh/Infonet
