Lợi ích nhóm, ‘sân sau’ che giấu tinh vi hơn

Ngày 12-9, tiếp tục phiên họp thứ 37, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các báo cáo tư pháp và báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) năm 2019.

Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái đánh giá công tác PCTN trong năm tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh, “không dừng”, “không nghỉ”, “không chùng xuống”.

Đặt trách nhiệm các bộ trưởng về tham nhũng vặt

Ông Khái cho rằng nhiều vụ án được mở rộng điều tra, khởi tố thêm nhiều bị can, làm rõ bản chất chiếm đoạt, tham nhũng, tiếp tục khẳng định quan điểm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai” trong đấu tranh PCTN.

Công tác phát hiện, xử lý tham nhũng ở các địa phương có nhiều tiến bộ, khắc phục dần tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”; “tham nhũng vặt” được quan tâm chỉ đạo, tạo chuyển biến bước đầu.

“Nhìn chung tham nhũng đang từng bước được kiềm chế và có chiều hướng thuyên giảm mặc dù vẫn còn xảy ra trên nhiều lĩnh vực, nhất là tình trạng “tham nhũng vặt”, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc để vụ lợi” - tổng Thanh tra nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho hay cơ quan thẩm tra cơ bản đồng tình với đánh giá trên của Chính phủ. Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cho rằng trong thời gian tới, tình trạng tiêu cực, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp, “tham nhũng vặt” vẫn chưa bị đẩy lùi. Bà Nga đề nghị Chính phủ cần nhận diện rõ tình trạng “tham nhũng vặt” tập trung ở những ngành, lĩnh vực nào để ra giải pháp phòng, chống phù hợp. Đặc biệt, cần xác định rõ trách nhiệm của các bộ trưởng, trưởng ngành trong việc để xảy ra tình trạng “tham nhũng vặt” thuộc lĩnh vực mình phụ trách.

Ủy ban Tư pháp cũng lưu ý: Khi Đảng và Nhà nước đẩy mạnh công tác phát hiện, xử lý các vụ tham nhũng lớn, “lợi ích nhóm”, “sân sau” thì loại tội phạm này sẽ chuyển sang thủ đoạn đối phó, che giấu dưới các hình thức tinh vi, phức tạp hơn… “Dư luận cử tri cho rằng trong lĩnh vực cổ phần hóa, mua bán tài sản công, ở nơi nào có hiện tượng “Nhà nước mua đắt, bán rẻ” các tài sản lớn thì ở đó có dấu hiệu của những vụ tham nhũng lớn và đa số các vụ án sai phạm lớn về kinh tế trong giai đoạn vừa qua đều có yếu tố vụ lợi” - chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh.

“Nếu như trước đây, các vụ án kinh tế lớn mà dư luận nghi ngờ có dấu hiệu tham nhũng nhưng do CQĐT không chứng minh được yếu tố tham nhũng, chiếm đoạt nên phải xử lý về tội phạm kinh tế thì nay đã xử lý được nhiều vụ” - bà Nga nói thêm và dẫn chứng vụ ông Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn bị khởi tố về tội nhận hối lộ với số tiền rất lớn…

Tuy nhiên, chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng lưu ý số trường hợp phát hiện yếu tố tham nhũng, vụ lợi trong các vụ án kinh tế còn ít, chưa phản ánh đúng bản chất, động cơ, mục đích của người phạm tội. Bà đề nghị Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện để dự báo đúng tình hình tham nhũng và đề ra giải pháp phòng, chống hiệu quả, sát với tình hình thực tế. Quá trình xử lý cần chú trọng đến việc điều tra, chứng minh yếu tố chiếm đoạt, vụ lợi trong các vụ án kinh tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đang nêu ý kiến tại phiên họp. Ảnh: H.HẢI

22 cán bộ tư pháp có hành vi tham nhũng

Đặc biệt, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga lưu ý việc để xảy ra tham nhũng ngay trong chính các cơ quan có chức năng chống tham nhũng, các cơ quan bảo vệ pháp luật thời gian qua làm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công tác đấu tranh PCTN.

“Trong kỳ báo cáo đã khởi tố 22 cán bộ tư pháp có hành vi tham nhũng trong quá trình giải quyết vụ án” - báo cáo thẩm tra nêu rõ và dẫn chứng CQĐT đã xử lý một số điều tra viên vi phạm trong hoạt động điều tra.

“Tình trạng này làm giảm niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật; là vấn đề cần được Chính phủ, VKSND Tối cao, TAND Tối cao đánh giá đúng về thực trạng và có giải pháp khắc phục” - bà Nga nhấn mạnh. Bà Nga đề nghị tổng Kiểm toán Nhà nước, tổng Thanh tra Chính phủ, bộ trưởng Công an, bộ trưởng Tư pháp, bộ trưởng Bộ Xây dựng và bộ trưởng các bộ có chức năng thanh tra chuyên ngành; chánh án Tòa Tối cao, viện trưởng VKS Tối cao cần đánh giá thực trạng tình hình và đề ra giải pháp phòng, chống trong thời gian tới.

Bà cũng đề nghị Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu của Bộ Công an, Cục Điều tra của VKSND Tối cao trong chương trình công tác của năm 2020 cần chú trọng việc phát hiện, xử lý tham nhũng trong các cơ quan chống tham nhũng và cơ quan bảo vệ pháp luật.

Mặt khác, Ủy ban Tư pháp cũng đánh giá hiệu quả hoạt động của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu. “Số vụ việc, vụ án tham nhũng do các cơ quan này phát hiện, điều tra, truy tố còn ít” - báo cáo thẩm tra nêu rõ.