Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, Trưởng ban Soạn thảo, nhấn mạnh: BLTTHS nằm trong hàng loạt luật được đưa ra nghiên cứu sửa đổi để đồng bộ với quá trình sửa Hiến pháp 1992. Trong đó, với tố tụng hình sự thì lần này cần những điều chỉnh đáp ứng được yêu cầu của cải cách tư pháp, thể hiện ở các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp và chiến lược lập pháp đến 2020.
Góp ý cho định hướng sửa đổi, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên, thành viên Ban soạn thảo, cho rằng cần xác định lần này sửa đổi nhằm ban hành một BLTTHS mới thay thế cho BLTTHS 2003. Bộ luật mới phải nhấn mạnh tư tưởng về nhà nước pháp quyền trong tố tụng hình sự với một số nội dung lớn như hướng tới bảo vệ quyền con người và quyền dân chủ, thông qua làm rõ nguyên tắc suy đoán vô tội, siết chặt các quy định về bắt giữ, về chế độ tạm giam, tạm giữ, quyền được bào chữa của người bị bắt, bị can, bị cáo. Quy định cụ thể, chặt chẽ hơn để tăng cường tính minh bạch trong tố tụng, qua đó ngăn ngừa lạm quyền, xâm phạm quyền con người, quyền dân chủ.
Cũng theo ông Liên, lần sửa đổi này cần đổi mới rõ nét mô hình tố tụng Việt Nam, từ tố tụng thẩm vấn sang thẩm vấn kết hợp với tranh tụng. Muốn thế phải khắc phục được tính cắt khúc trong tố tụng hình sự, thể hiện rõ nhất là khoảng cách giữa hai khâu điều tra - truy tố. “Quy định như hiện hành thì dường như khâu trước quyết định khâu sau? Cáo trạng chỉ là bản sao của kết luận điều tra, còn kiểm sát viên trước tòa không thể làm gì nhiều để tranh tụng? Theo tôi, đã sửa toàn diện thì phải đảo ngược, để khâu sau kiểm tra được khâu trước. Như thế chức năng điều tra của công tố phải đủ mạnh, đủ sức để khi thấy cần thiết thì công tố rút lên điều tra lại” - ông Liên nói.
Ngoài ra, theo đại diện Bộ Tư pháp, BLTTHS mới cần lưu ý đặc biệt tới người phạm tội là trẻ em, vị thành niên. Cần có cơ chế đặc biệt, hạn chế tối đa khả năng đưa vào vòng tố tụng loại đối tượng dễ bị tổn thương này.
Dự kiến quá trình nghiên cứu, sửa đổi BLTTHS sẽ kéo dài trong ba năm để tháng 10-2014 có thể trình xin ý kiến Quốc hội. Hàng loạt công việc sẽ phải làm, trong đó quan trọng nhất là tổng kết việc thực hiện BLTTHS 2003 ở ba ngành tố tụng, cùng với các ngành liên quan như bổ trợ tư pháp, luật sư, giám định cũng như các cơ quan có thẩm quyền tiền tố tụng như hải quan, kiểm lâm, biên phòng...
NGHĨA NHÂN
