Ngày 20-3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) cho ý kiến về dự án Luật Quản lý nợ công (sửa đổi). Đại diện cơ quan trình dự luật cho rằng doanh nghiệp nhà nước (DNNN) phải tự trả nợ, tuy nhiên có ý kiến cho rằng Chính phủ nắm cổ phần chi phối tại các DNNN, vì vậy xét đến cùng Chính phủ vẫn phải chịu trách nhiệm trả các khoản vay này.
Tăng trưởng không đạt, gia tăng áp lực nợ công
Cho ý kiến về dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga dẫn dắt qua nhiều kỳ họp, QH liên tiếp đánh giá “nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ trong ngắn hạn lớn, nợ Chính phủ vượt trần”.
Từ đó, bà Nga đặt vấn đề việc sửa đổi dự luật có giải quyết được thực trạng này không. “Từ khi có luật thì đâu là nguyên nhân khiến nợ công tăng nhanh? Là do thực hiện hay do luật? Nếu lỗi là vì sao?” - bà Nga đặt câu hỏi.
Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho hay nợ công tăng nhanh trước hết do điều hành với sự tác động của nhiều yếu tố. Mặc dù tăng trưởng GDP không đạt nhưng vẫn phải thực hiện yêu cầu đảm bảo mục tiêu khác đã đề ra như an sinh xã hội, đầu tư hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ theo nghị quyết trung ương và QH.
“Dự báo mấy năm vừa rồi chẳng năm nào đúng cả, tỉ lệ GDP, giá trị GDP năm nào cũng trật. Giai đoạn 2011-2013 chúng ta huy động vốn quá ngắn, lãi suất quá cao nên nghĩa vụ trả nợ cao lên, dồn áp lực trả nợ vào những năm từ 2014 đến 2017. Vừa qua ta cơ cấu lại nợ rất tốt, giảm áp lực trả nợ” - ông Dũng nói.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đang giải trình các vấn đề liên quan đến nợ công tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ QH ngày 20-3. Ảnh: QH
Nợ doanh nghiệp nhà nước, ai trả?
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho hay dự thảo luật có phạm vi nợ công theo hướng giữ nguyên quy định của luật hiện hành. Theo đó, nợ công bao gồm nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh, nợ chính quyền địa phương.
Đa số ý kiến thống nhất với phạm vi nợ công này, theo đó không tính vào nợ công các khoản nợ tự vay tự trả của DNNN. Trong trường hợp DN không đủ khả năng trả nợ thì thực hiện thủ tục phá sản theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, có ý kiến lại cho rằng việc không trả được nợ nước ngoài của DNNN có thể ảnh hưởng đến hệ số tín nhiệm của quốc gia và trên thực tế đã có trường hợp Chính phủ phải trả nợ thay. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm tăng cường quản lý, giảm thiểu rủi ro đối với khoản nợ này.Vì đây là DN do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối nên các khoản nợ này về bản chất Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm trong trường hợp DN không có khả năng trả nợ.
Liên quan đến vấn đề trên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình cho rằng cần làm rõ “DNNN có phải là khu vực công không? Nếu xếp vào khu vực công, khi những anh này phá sản, Nhà nước cũng phải trả nợ. Như Vinashin, Vinalines phá sản thì ai trả? Chính phủ phải trả” - ông Bình nói.
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng giải thích khoản Chính phủ vay về cho DNNN vay lại thì đã tính trong nợ công rồi. Còn những khoản nợ khác của DNNN thì “DN tự vay, tự trả”. “Chúng tôi nghĩ rằng DNNN là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, vay và trả theo luật định. Nếu chúng ta cương quyết thì làm được. Nếu cho Vinashin phá sản thì Chính phủ chỉ chịu phần Chính phủ bảo lãnh thôi, do chủ quan nên mới xử lý như vừa rồi. Còn các khoản vay khác không thể làm được, không chuyển nợ DN thành nợ Nhà nước” - ông Dũng nói.
Không tán đồng với việc mở rộng phạm vi nợ công, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Võ Trọng Việt nói: “Nếu mở rộng phạm vi nợ công thì sẽ tạo suy nghĩ trong DN là có Chính phủ lo cho rồi, sẽ dẫn đến làm bừa làm ẩu, không khéo làm loạn nền kinh tế. Cái gì cũng có hai mặt nhưng xem xét mặt lớn hơn, đó là ổn định kinh tế. Vì vậy khoanh rõ phạm vi với ba đối tượng như dự thảo là phù hợp” - ông Việt nêu quan điểm.
