Bỏ điều kiện riêng về thường trú ở các thành phố lớn?

Sáng 12-5, Ủy ban Pháp luật họp phiên toàn thể lần thứ 28, thẩm tra về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Một trong những nội dung được nhiều đại biểu thảo luận liên quan đến đề xuất bỏ điều kiện đăng ký thường trú (ĐKTT) vào các TP trực thuộc trung ương của Chính phủ.

Có chỗ ở hợp pháp: Được đăng ký thường trú

Theo Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc, hiện Luật Cư trú quy định các điều kiện riêng đối với việc ĐKTT vào TP trực thuộc trung ương nhằm hạn chế tình trạng di dân từ nông thôn đến các TP lớn nhưng không thực sự phát huy hiệu quả.

Thực tế, tình trạng gia tăng dân số cơ học, di dân từ các tỉnh, nông thôn đến các TP lớn, TP trực thuộc trung ương làm việc, sinh sống vẫn rất cao. Vì không có hộ khẩu nên họ và gia đình gặp nhiều khó khăn trong học tập, lao động, cũng như thụ hưởng các dịch vụ xã hội.

Theo Bộ Công an, số người đăng ký tạm trú và không ĐKTT, tạm trú nhưng thường xuyên sinh sống tại các TP trực thuộc trung ương chiếm gần 23% dân số tại các TP này. “Việc quy định riêng các điều kiện ĐKTT ở các TP trực thuộc trung ương đã ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013” - Thứ trưởng Ngọc nói.

Từ những bất cập trên, Chính phủ thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện ĐKTT tại TP trực thuộc trung ương. Việc ĐKTT tại tỉnh và các TP trực thuộc trung ương là như nhau, được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc. Cụ thể, công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, TP trực thuộc trung ương nào thì được ĐKTT tại tỉnh, TP trực thuộc trung ương đó.

Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, dự thảo luật cũng bãi bỏ khoản 3, khoản 4 Điều 19 Luật Thủ đô (quy định về điều kiện ĐKTT ở thủ đô).

Thiếu tướng Nguyễn Duy Ngọc, Thứ trưởng Bộ Công an, phát biểu tại phiên họp. Ảnh: TTXVN

Hà Nội: Số đăng ký thường trú chỉ chiếm 10% dân số tăng thêm

Qua thẩm tra sơ bộ, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với tờ trình của Chính phủ. Dự thảo báo cáo thẩm tra dẫn lại kết quả giám sát việc thực hiện quy định về quản lý dân cư tại thủ đô do Ủy ban Pháp luật tiến hành năm 2018 cho thấy trong năm năm (2013-2017), chỉ có khoảng 120.000 người được cơ quan có thẩm quyền cho ĐKTT vào các quận nội thành Hà Nội theo các điều kiện riêng quy định tại Điều 20 của Luật Cư trú và Điều 19 của Luật Thủ đô.

Trong khi đó, dân số Hà Nội trong năm năm (2015-2019) tăng thêm khoảng 1,3 triệu người, riêng khu vực nội thành tăng 1,2 triệu người mà phần lớn là gia tăng cơ học từ người nhập cư (theo số liệu từ Viện Dân số và các vấn đề xã hội).

Như vậy, số người được cơ quan có thẩm quyền cho ĐKTT vào các quận nội thành Hà Nội chỉ chiếm khoảng 10% dân số tăng thêm bình quân mỗi năm của khu vực nội thành Hà Nội.

“Việc quy định các điều kiện riêng về ĐKTT đối với các TP trực thuộc trung ương chỉ hạn chế nhập hộ khẩu, chứ không hạn chế được tình trạng gia tăng dân số cơ học” - dự thảo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật nêu rõ.

Ý kiến ủng hộ đề xuất của Chính phủ cũng đề nghị cơ quan trình cần đề xuất các công cụ quản lý thay thế như các giải pháp về quy hoạch, đầu tư xây dựng các đô thị vệ tinh, phát triển kinh tế - xã hội... Điều này bảo đảm vẫn quản lý, điều tiết được sự gia tăng dân số cơ học, bảo đảm an ninh, trật tự tại các TP trực thuộc trung ương, nhất là khu vực nội thành. Mặt khác, bảo đảm khả năng đáp ứng về cơ sở hạ tầng, dịch vụ thiết yếu trong trường hợp số lượng người đến cư trú ở các địa phương này tăng nhanh do bỏ quy định trên.

Trong khi đó, Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh Nguyễn Thanh Hồng (đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương) lại cho rằng không nên đặt ra chế độ riêng biệt khi chúng ta quản lý nhà nước, quản lý dân cư thống nhất. “Việc đặt ra các điều kiện trong việc “nhập khẩu” này ít nhiều tạo tâm lý kỳ thị trong một bộ phận người dân” - ông Hồng nói.

Ông Hồng đánh giá việc bỏ “các điều kiện riêng” có nhiều mặt tích cực, chẳng hạn về mặt kinh tế sẽ giúp kích cầu về thị trường lao động và bất động sản. “Trong xu thế xã hội hiện nay, người dân được lựa chọn nơi cư trú. Không phải như trước đây cứ phải vào nội đô, các TP trực thuộc trung ương, tôi dự báo thời gian tới sẽ có xu hướng dịch chuyển ngược lại, nhất là trong tình trạng dịch COVID hiện nay” - ông nói.

Cơ bản đồng tình với dự thảo nhưng bà Leo Thị Lịch (đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang) đề nghị phân tích rõ hơn những tác động tiêu cực về mặt xã hội do làm tăng dân số cơ học, làm gia tăng áp lực lên hệ thống giáo dục, y tế, các dịch vụ công khác… lên các TP trực thuộc trung ương, đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM đang bị quá tải về các dịch vụ công nêu trên. “Nếu quy định như dự thảo thì có bảo đảm được việc cung cấp các dịch vụ công như hiện nay hay không?” - bà Lịch băn khoăn.