Đây là con số đáng chú ý được nêu tại lễ công bố chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh - PCI 2014 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp cùng Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức sáng 14-4 tại Hà Nội. Báo cáo PCI 2014 là kết quả điều tra năm thứ 10 liên tiếp với sự tham gia của gần 10.000 doanh nghiệp (DN), dân doanh.
Phải trả phí “không chính thức”
Sau nhiều năm có xu hướng giảm, năm 2014 66% DN tham gia điều tra PCI cho biết thường phải trả thêm các chi phí không chính thức để tạo thuận lợi trong hoạt động sản xuất kinh doanh (bằng con số năm 2008). Trong đó, có tới 10% số DN phải dành hơn 10% doanh thu cho các khoản chi phí không chính thức.
Việc điều tra đối với các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng cho kết luận tương tự về tình trạng gia tăng các chi phí không chính thức ở Việt Nam. Theo GS-TS Edmund Malesky (ĐH Duke, Hoa Kỳ), Trưởng nhóm nghiên cứu PCI, khoảng 17% các DN FDI thừa nhận rằng họ đã trả phí không chính thức để có được giấy phép đầu tư (giảm nhẹ so với con số 19,7% năm 2013). Trong khi đó, 31% trả hoa hồng khi cạnh tranh giành các hợp đồng của cơ quan nhà nước - cao gấp ba lần số điểm ghi nhận vào năm ngoái (khoảng 10%). Với câu hỏi: DN có gặp bất lợi trong quá trình đấu thầu nếu họ từ chối chi tiền hoa hồng hay không, 89% trả lời họ ít nhiều gặp bất lợi với tần suất khác nhau.
“Chi phí thực sự của tham nhũng không chỉ nằm ở các khoản chi bôi trơn trực tiếp, mà còn gồm cả hiệu quả bị mất đi khi các nhà thầu không đủ năng lực được lựa chọn thay vì những nhà thầu có năng lực nhưng không hối lộ” - báo cáo PCI 2014 nhận xét.
Nhiều DN cho rằng tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục cho DN là phổ biến. Ảnh minh họa: HTD
Quan ngại về “các mối quan hệ cá nhân”
Cũng theo kết quả điều tra, trên 66% DN FDI đã chi trả chi phí không chính thức để thúc đẩy việc thực hiện dịch vụ tại cảng. Mặt khác, 22% DN lựa chọn không sử dụng tòa án khi có tranh chấp vì họ quan ngại về tình trạng “chạy án” trong quá trình giải quyết.
Theo báo cáo PCI 2014, quy mô của chi phí không chính thức cũng tăng lên kể từ năm 2013. Năm ngoái, khoảng 32% DN cho biết chi phí không chính thức của họ hơn 1% tổng thu nhập mỗi năm, còn con số của năm nay là 38%.
Dữ liệu điều tra năm nay cũng cho thấy các nỗ lực tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cho DN đang có xu hướng chững lại.
Báo cáo PCI 2014 cũng quan ngại trước việc các mối quan hệ cá nhân vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng. Trong năm vừa qua, trung bình cứ 10 DN thì có đến bảy DN phải cần tới mối quan hệ với cơ quan nhà nước để tiếp cận thông tin, đảo ngược xu thế cải thiện liên tục trong bốn năm liên tiếp 2010-2013.
| TP.HCM lọt vào tốp 5 Dẫn đầu bảng xếp hạng PCI tiếp tục là Đà Nẵng với số điểm 66,87. Tiếp theo lần lượt là Đồng Tháp, Lào Cai, TP.HCM và Quảng Ninh. Lần đầu tiên trong 10 năm công bố PCI, TP.HCM bước vào nhóm năm tỉnh, TP có chất lượng điều hành tốt nhất cả nước, đạt 62,73 điểm. Theo đánh giá của báo cáo PCI 2014, TP.HCM vốn là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Trong thời gian gần đây, TP đã liên tục có nhiều động thái nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính, nhất là trong việc xử lý thủ tục hành chính thông thoáng. Cạnh đó, việc tăng cường đối thoại chính quyền-DN nhằm giải quyết khó khăn cho cộng đồng kinh doanh tại TP đã tạo niềm tin cho DN mở rộng đầu tư. “Đây được coi là những hoạt động cải cách rất đáng khích lệ, đặc biệt khi TP.HCM có quy mô thị trường và sự đa dạng DN lớn nhất cả nước” - báo cáo nhận định. Trong khi đó, năm tỉnh xếp cuối bảng là Điện Biên, Lai Châu, Cao Bằng, Hà Giang, Bắc Kạn. Thủ đô Hà Nội xếp hạng 26 và đứng cuối cùng về chỉ số năng động của chính quyền. Chiều 16-4, trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về việc TP Đà Nẵng tiếp tục dẫn đầu chỉ số PCI 2014, ông Huỳnh Đức Thơ (Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng) cho biết TP đã không ngừng nỗ lực, phấn đấu xây dựng Đà Nẵng trở thành nơi có môi trường sống lý tưởng, mang giá trị nhân văn, hạnh phúc cho con người. “Đà Nẵng mong muốn không chỉ sánh mình với các địa phương trong cả nước mà còn sánh ngang với các TP nổi tiếng khác trên thế giới, nhằm khẳng định vị thế và tầm vóc của một TP trẻ năng động bên sông Hàn” - ông Thơ nói. Theo ông Thơ, năm 2014 TP đã chọn là “Năm DN” để thực hiện cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính. Chính quyền TP đã tiếp tục đồng hành, chung tay, góp sức tháo gỡ các vướng mắc khó khăn cho DN. “Năm 2015 TP cam kết sẽ tiếp tục cải cách hành chính mạnh mẽ và hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cộng đồng DN, các nhà đầu tư hoạt động kinh doanh tại TP” - ông Huỳnh Đức Thơ cho hay. Chính quyền can thiệp vào kết quả PCI Lần đầu tiên báo cáo PCI đã đề cập đến việc can thiệp của chính quyền vào kết quả PCI. Cụ thể hơn, ngay từ khi bắt đầu quá trình điều tra PCI 2014, nhóm liên lạc đã nhận được phản ánh từ DN của một số tỉnh cho biết họ có nhận được yêu cầu từ chính quyền cần phản ánh thông tin tích cực về địa phương nếu nhận được phiếu khảo sát PCI, thậm chí nếu không trả lời tích cực được thì không nên phản hồi khảo sát. Trưởng ban Pháp chế của VCCI - ông Đậu Anh Tuấn thừa nhận lãnh đạo VCCI chịu áp lực rất lớn khi thực hiện công việc này. “Cá nhân anh Vũ Tiến Lộc (Chủ tịch VCCI - PV) và tôi nhận được rất nhiều cuộc điện thoại nói VCCI lấy tư cách gì để đánh giá về năng lực cạnh tranh của các tỉnh” - ông Tuấn cho biết. |
