Sài Gòn trong chú Tư Sâm

Sau này, truyện Nắng đẹp miền quê ngoạilà tên chung của tập truyện gồm 12 truyện ngắn của chú Tư Sâm (tên thân mật mà chúng tôi thường hay gọi) được NXB Tiền Giang in năm 1963 tại Sài Gòn. Nhiều truyện trong tập này lấy bối cảnh từ vùng quê thời tuổi trẻ. Sau năm 1954, muốn tồn tại thì các nhà văn hoạt động tại Sài Gòn lúc đó Vũ Hạnh, Lê Vĩnh Hòa, Viễn Phương, Lý Văn Sâm, Ngọc Linh, Sơn Nam… phải viết và cũng phải biết lách, mượn chuyện xưa để nói chuyện nay. Chú Tư Sâm - Trang Thế Hy mượn chuyện nhà quê, con người nhà quê Nam Bộ để nói về chuyện tình yêu đất nước cũng như khí phách con người Nam Bộ.

Có lẽ vì vậy chú được xem là nhà văn viết về Nam Bộ và sau này chú được xem là nhà văn của Nam Bộ nhưng thật ra hầu hết các truyện làm thành danh Trang Thế Hy, Văn Phụng Mỹ đều được viết và đăng tải trên các tạp chí tại Sài Gòn như Nhân Loại Vui Sống, Bách Khoa, Đời Mới… Cho tôi xin được có chút tự hào khi nói về chú Tư như một nhà văn đã sống, đã viết tại Sài Gòn. Cũng không lấy làm lạ, bởi vì từ nhỏ khi học dở dang ở Mỹ Tho, chú Tư Sâm lên Sài Gòn làm nhân viên kiểm vé xe điện trên tuyến đường Sài Gòn - Chợ Lớn, rồi tìm đến vùng đất đỏ miền Đông làm kế toán cho đồn điền cao su ở Bến Củi (Tây Ninh). Thời gian sau 1954, chú sống ở Sài Gòn, làm đủ thứ nghề như dạy học, sửa lỗi trong nhà in, thủ kho để tạo vỏ bọc để hoạt động... và chủ yếu là viết cho tạp chí Nhân Loại… Năm 1962 ông bị bắt tại Sài Gòn. Sau khi ra tù, ông vào khu và tái ngộ Sài Gòn cho đến năm đi về quê ngoại. Tính ra ông đã sống và viết với TP này hơn một phần ba cuộc đời. Sau 1975, khi “định cư” tại chung cư 192 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, là biên tập viên của báo Văn Nghệ Thành phố, hằng sáng lấy nước đá trong tủ lạnh đi bỏ mối cho các quán cà phê để cải thiện cuộc sống khó khăn thời đó, chú đã cho ra đời Chút hào quang từ mảnh vỡ của một ngôi sao buồn, Mưa ấm, Tiếng khóc và tiếng hát…có bối cảnh và nhân vật đều từ TP.HCM. Nhân vật như “Bà mẹ già và thúng khổ qua” (1982), hai sinh viên Thu và Diệp trong Mưa ấm của thời Sài Gòn năm 1960 và sau khi hòa bình lập lại... Những người bạn là nghệ sĩ gặp nhau cùng cất tiếng hát hòa với tiếng đàn kìm trên lề đường Huyền Trân Công Chúa (Một nghệ sĩ)... Sài Gòn những năm 1960 với những chiếc xe Velo solex, xóm nghèo Nancy, xe nhà binh Pháp chạy bằng gazogene và cồn carburant của Nhà máy rượu Bình Tây... trong ký ức đã trở thành chất liệu trong các tác phẩm của nhà văn.

Theo ý kiến chủ quan, tôi cho rằng truyện Chút hào quang từ mảnh vỡ của một ngôi sao buồn mang được chất con người Sài Gòn đậm nét. Truyện viết về cuộc hạnh ngộ của nhà văn với ông Tư Chơi - Huỳnh Thủ Trung tại một xóm nghèo đường Trần Hưng Đạo. Ông Huỳnh Thủ Trung là “nhà soạn tuồng kiêm diễn viên sân khấu, kiêm bầu gánh của nhiều đoàn hát nổi tiếng, một nhà cách tân kịch nghệ, một nghệ sĩ cổ nhạc có ngón đờn độc đáo, tài danh lừng lẫy một thời”. Từ một tài danh nhưng bây giờ ông Trung là một ông già nát rượu. Ông nát rượu vì muốn say cho quên đời nhưng vẫn giữ được cốt cách của một nghệ sĩ chân chính.

“Đi chỗ khác chơi” chính là câu nói của nghệ sĩ Huỳnh Thủ Trung nói với tác giả: “… Con phải nghe lời chú Tư dặn nghe con, là khi nào biết mình viết hết được rồi thì phải đi chỗ khác chơi, đừng bẹo hình bẹo dạng ở chỗ trường văn trận bút và tuyệt đối đừng để những người hâm mộ mình đọc những câu lếu láo, nhớ chưa?”.

Đó là câu nói của một người thật hay của một nhân vật văn học mà nhà văn Trang Thế Hy muốn gửi tâm sự của mình vào đó. Dù là thật hay giả trong câu chuyện giữa một nghệ sĩ và nhà văn ở xóm nhỏ Sài Gòn nhưng đó là minh triết cuộc đời khi chú Tư Sâm từ giã nơi mình đã sống và viết Nắng đẹp miền quê ngoại để về quê ngoại - yên nghỉ vĩnh hằng nơi không còn “nợ nước mắt” với cuộc đời và văn chương!

Đừng bỏ lỡ

Đọc thêm

Giải tỏa, di dời: Mừng và lo

Giải tỏa, di dời: Mừng và lo

(PL)- TP.HCM vừa quyết định sẽ di dời hơn 26.000 dân sinh sống trên bờ nam kênh Đôi, thuộc bảy phường của quận 8 trong bốn năm tới để cải tạo môi trường và mở rộng đường giao thông ven kênh thông thoáng hơn.
Thôi nhé Tax ơi…

Thôi nhé Tax ơi…

(PL)- Vào sáng 12-10-2016, thương xá Tax với gương mặt cũ hơn 100 năm gắn với TP này bắt đầu bị dỡ bỏ để xây dựng trung tâm thương mại - dịch vụ - văn phòng - khách sạn Satra-Tax Plaza…
Chuyện dài an toàn thực phẩm

Chuyện dài an toàn thực phẩm

(PL)- Thời gian qua trên các phương tiện truyền thông liên tục đăng tải chuyện vệ sinh an toàn thực phẩm. Đến cả Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã vi hành xuống thăm vườn rau an toàn và ăn phở.
Bún chửi và thái độ AQ

Bún chửi và thái độ AQ

(PL)- Có lần tôi đưa người bạn đất Bắc đi đến một ngôi chợ nhỏ để mua quà bánh phương Nam về tặng bạn bè, gia đình.
Tình người Sài Gòn trong mưa lũ

Tình người Sài Gòn trong mưa lũ

(PL)- Trong tình cảnh “ngập xe kẹt nước” mới thấy đẹp sao tình người Sài Gòn thể hiện qua hành động hết lòng giúp đỡ người gặp khó khăn, hoạn nạn trong mưa gió.
Đô thị vùng trũng

Đô thị vùng trũng

(PL)- Lạ lùng, mỗi khi bị “ngập trọn” trong cơn mưa, tôi lại nhớ về con đường nhỏ trong Chợ Lớn thời thơ ấu của mình!
Sống ảo, chết thật

Sống ảo, chết thật

(PL)- Vài hôm trước, có clip lan truyền trên mạng xã hội cảnh một thanh niên đứng bên bờ kênh Tân Hóa, tay cầm smartphone tự quay clip, tay cầm chai xăng đổ trên người, bật quẹt châm lửa đốt rồi nhảy xuống kênh chỉ vì được 40.000 dân mạng bấm nút “like”.
Đi ngang chợ Đũi và nhớ…

Đi ngang chợ Đũi và nhớ…

(PL)- Nằm ở góc đường Cách Mạng Tháng Tám - Võ Văn Tần (trước là Lê Văn Duyệt - Trần Quý Cáp) hiện nay là một ngân hàng to, một quán cà phê thời thượng.
Ai bún bì… hông…

Ai bún bì… hông…

(PL)- Hồi cuối năm 75 nhà tôi ở một con đường gần Lăng Cha Cả. Con đường nhỏ nhưng dài, hai bên là dãy nhà phố xen lẫn những biệt thự kín cổng nhưng tường không cao, thường là hàng rào bông giấy xanh mướt rợp hoa đỏ hoa tím.
Nỗi khổ tin đồn thực hư lẫn lộn

Nỗi khổ tin đồn thực hư lẫn lộn

(PL)- Chưa bao giờ người dân phải sống chung với nhiễu loạn thông tin trên các trang mạng cùng nhiều tin đồn lẫn lộn thực hư như hiện nay.
Xây dựng... văn hóa đi bộ

Xây dựng... văn hóa đi bộ

(PLO)- Hà Nội vừa đưa 26 tuyến phố quanh hồ Gươm thành những phố đi bộ. Nhiều trò chơi dân gian, sinh hoạt văn nghệ trên các phố đi bộ càng thu hút mọi người, nhất là du khách.
Chuyện đi học của con tôi…

Chuyện đi học của con tôi…

(PL)- Có lẽ thừa hưởng gen gia truyền (đừng tưởng gia truyền là ngon nhé) nên thằng con của tôi muôn vàn học dốt. Học dốt từ bậc tiểu học cho đến trung học cơ sở lẫn phổ thông!
Người Sài Gòn ngồi quán

Người Sài Gòn ngồi quán

(PL)- Có thể nói không ngoa, ngồi quán là phong cách sống của người Sài Gòn. Bất kể nguồn gốc xuất xứ từ đâu đến, dù giàu dù nghèo, đã là người Sài Gòn thì hầu như không thể không ngồi quán.
Chuyện học thêm ngày xưa

Chuyện học thêm ngày xưa

(PL)- Không phải gần đến ngày khai giảng “chính thức” tôi lại mượn ý bài Tôi đi học của nhà văn Thanh Tịnh mà tôi chỉ muốn nói đến cái sự học… dốt của mình.
Học sớm nửa vời

Học sớm nửa vời

(PL)- Chuyện cho các cháu học sớm để làm quen lớp học, thầy cô, bạn bè trước khi chính thức bước vào năm học mới cũng tốt nhưng nhiều bậc cha mẹ khốn khổ vì chuyện đưa đón con trong những ngày “học nháp” tan học trái giờ!
Một thế hệ không cam chịu

Một thế hệ không cam chịu

(PL)- Xu hướng bây giờ đã khác, giới trẻ ngày nay không cam chịu nghèo mà nhất quyết vươn lên làm giàu.
Hình như họ đã quên Gia Định?

Hình như họ đã quên Gia Định?

(PL)- Gia Định đâu phải là nơi nào xa lắc mà nó chính là một vùng đất rộng lớn bao gồm cả Sài Gòn - Chợ Lớn và một phần của Định Tường xưa, tên gọi Phiên Trấn Dinh.