Chuyên gia khoa tim mạch ở ĐH Mainz, CHLB Đức đã phát hiện lượng nội tiết tố adrenalin của tuyến thượng thận tăng thấy rõ ở nhóm nhập viện vì thiếu máu cơ tim dù không thừa mỡ máu nhưng quá thừa… stress!
Không lửa khó có khói
“Địa phương” nằm gần mạch máu dễ thiếu máu, thậm chí hoại tử nếu thiếu dưỡng khí vì mạch máu xơ vữa nên tưới máu không đủ. Tình trạng này càng rõ nét ở người béo phì lại thêm có lượng mỡ trong máu vượt chỉ tiêu nên trái tim dễ mệt vì ngày đêm phải tăng năng suất. Tuy vậy, theo kết quả thống kê trên nhiều ngàn bệnh nhân ở Hoa Kỳ, gần phân nửa phải vào phòng cấp cứu vì nhồi máu cơ tim là đối tượng trước đó chưa hề tăng mỡ máu! Đáng nói hơn nữa là không dưới 40% nạn nhân không có dấu hiệu báo động trước đó như cơn đau thắt ngực, đặc biệt ở phụ nữ khiến cho số trường hợp tử vong ở nữ giới cao hơn cánh đàn ông.
Kết quả nghiên cứu dài hạn ở ĐH London cho thấy tăng mỡ máu tuy là điều kiện ắt có nhưng vẫn chưa đủ để dẫn đến nhồi máu cơ tim. Đòn bẩy để từ thiếu máu cơ tim chuyển nhanh sang thuyên tắc mạch vành chính là sự hiện diện của những chất khiến mạch máu trên thành tim co thắt đột ngột. Đứng đầu trong các chất hại tim không thương tiếc là cặp bài trùng troponin và homocystein tích lũy ở người phải sống chung với stress, ở người mượn rượu bia để quên đời đen bạc. Hai chất này, đặc biệt ở người chưa quá tuổi 50, là nhân tố rủi ro cao độ vì là đòn bẩy của thiếu máu cơ tim và tai biến mạch máu não cho dù huyết áp của nạn nhân trước đó trong định mức bình thường. Tình trạng này cần được khẩn trương lưu ý ở bệnh nhân tiểu đường vì xơ vữa mạch máu do rối loạn biến dưỡng chất béo nhanh chân ăn theo.
Làm việc không nghỉ ngơi có thể gây nên tắc mạch vành.
Vì sao con tim mong manh từ dạo ấy?
Không thiếu người mệt muốn đứt hơi nhưng thầy thuốc tìm hoài không ra bệnh vì kết quả siêu âm, điện tim… lại là “chưa phát hiện dấu hiệu bệnh lý”! Không hẳn như thế. Đừng quên bên cạnh bệnh lý rõ như ban ngày thì bệnh tim còn do nguyên nhân thần kinh - nội tiết (endogenous cardiac neurosis). Máy siêu âm cho dù có thêm cả chục màu cũng tìm không ra khe hở hay chỗ nghẹt trên tim ở người:
- Đau khổ vì thất tình, vì đứng trước ngã ba đường chia tay.
- Trầm uất vì bệnh, như tiểu đường, hay vì buồn đời đen bạc, hay vì cả hai.
- Thường xuyên lo sợ vì áp lực của trục trặc pháp lý, gánh nặng tài chính.
- Có cuộc sống quá căng thẳng vì công việc, hay ngược lại vì thất nghiệp.
- Bực tức đủ điều với ám tiễn bắn tỉa sau lưng nhưng nói không được.
- Chấn động tâm lý sau ly dị, tang sự, chấn thương.
Đợi chi mất bò mới lo làm chuồng?!
Không cần dông dài cũng hiểu thiếu máu cơ tim nguy hiểm đến thế nào. Đừng tưởng thuyên tắc mạch vành chỉ là tai nạn của người cao tuổi. Thống kê trong mấy năm gần đây cho thấy số người trẻ tuổi bất ngờ ngã bệnh không thua số trường hợp nhập viện cấp cứu của người già. Ngành y khắp nơi vì thế đang hô hào cho biện pháp tầm soát bệnh lý mạch vành cho 10 nhóm đối tượng dễ tắc mạch vành như dưới đây:
+ Nạn nhân của stress nhưng không có chương trình nghỉ ngơi trong thời biểu làm việc. Đã vậy lại không theo dõi điện tâm đồ, siêu âm tim, xét nghiệm sinh hóa… một cách định kỳ, tối thiểu sáu tháng một lần.
+ Đường huyết không ổn định vì bị bệnh tiểu đường nhưng không chú trọng việc thay đổi nếp sinh hoạt mà chỉ trông mong vào thuốc.
+ Hút thuốc lá không dưới 10 điếu mỗi ngày.
+ Trục trặc với huyết áp nhưng không điều trị đến nơi đến chốn. Đừng quên là huyết áp dù cao hay thấp đều có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim.
+ Sống trong môi trường quá ồn ào.
+ Béo phì nhưng vẫn có chế độ dinh dưỡng đơn điệu, thiếu thực phẩm xanh lại thêm không cố gắng giảm cân bằng cách tăng vận động.
+ Đã nhiều lần có lượng mỡ triglyceride trong máu cao hơn bình thường nhưng không điều trị cho đến nơi đến chốn.
+ Có người thân trực hệ đã bị nhồi máu cơ tim.
+ Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh, nam giới bước vào thời mãn dục.
Đánh lén bao giờ cũng khó đỡ. Hình ảnh nghịch lý của xã hội được tiếng văn minh chính là cuộc sống không còn phút thư giãn! Áp lực công việc, thời gian, tiếng động, môi trường ô nhiễm… tất cả hòa quyện vào nhau để đẩy mạch máu thành tim vào thế dựa lưng sát vách. Tức nước ắt có lúc phải vỡ bờ. Không lạ gì với số người trên khắp năm châu phải mất mạng mỗi năm. Đúng thầy đúng thuốc vẫn chưa là giải pháp nếu không có cách nào giải quyết vấn đề ngay từ điểm cốt lõi là làm sao cho tim đập đều nhịp, làm sao cho mạch máu dẻo dai, làm sao cho dòng máu thông thoáng. Đó là lý do tại sao càng lúc càng có nhiều thầy thuốc chọn giải pháp phòng bệnh hơn chữa bệnh nếu chưa bệnh và trị liệu toàn diện, thay vì chỉ trông mong vào thuốc đặc hiệu ở người đã bệnh. Phải chọn cách này vì không có cách nào khéo hơn.
