Vì sao phải “động” trong bệnh tiểu đường?

Nếu tụy tạng nằm yên không tổng hợp insulin, cách đối kháng chính là mượn “động” để khắc tĩnh. Người bệnh tiểu đường thậm chí phải “động” gấp ba, bốn lần người chưa bệnh mới mong đẩy lùi căn bệnh tiểu đường trăm mưu ngàn chước.

Mượn “động” khắc “tĩnh”

Trước hết, nhiều người bệnh tiểu đường vẫn nghĩ viên thuốc tiểu đường là giải pháp then chốt. Đúng nhưng chưa đủ. Thầy thuốc cho đúng thuốc nhưng không thuyết phục bệnh nhân bỏ thuốc lá, ngưng rượu bia thì nhà điều trị làm tròn không đến phân nửa chức năng. Phân nửa kia tùy thuộc vào khả năng “chủ động ý thức” của bệnh nhân!

Thêm vào đó, không ít thầy thuốc tuy cho đúng thuốc nhưng không lưu ý đến giờ dùng thuốc và liều lượng cho mỗi bệnh nhân cá biệt. Lượng đường trong máu vẫn leo thang chẳng qua vì thầy thuốc điều trị trên tinh thần “ai cũng như ai”. Đáng tiếc vì mỗi bệnh nhân tiểu đường là một tổng thể rất cá biệt nên phải được điều trị một cách “linh động”.

Mức độ đường huyết trung bình là 70 md/dl hoặc 3,9 mmol/l). Khi đường huyết xuống dưới mức độ 60 md/dl (3,7 mmol/l) thì ta có tình trạng hạ đường huyết (Hypo- glycemia).

Ngay cả với cách ăn uống cũng thế. Người bệnh biết rõ hơn ai hết, chẳng hạn qua cảm giác mệt mỏi, mắt mờ…, loại thực phẩm nào dễ tăng đường huyết, món ăn nào “hạp” với bản thân. Dựa vào đó người bệnh có thể thiết kế khẩu phần vừa chọn bữa ăn dựa vào thời điểm lượng đường trong máu xuống thấp để tránh tình trạng tích lũy chất đường sau bữa ăn, thay vì thụ động tuân thủ tinh thần kỷ luật theo kiểu đúng giờ chuông gõ thì ăn cơm cho dù đường huyết còn cao. Ai càng chủ động lại thêm linh động, người đó càng có lượng đường huyết sớm trở về định mức bình thường sau mỗi bữa ăn.

Người bệnh đừng quên “động” não

Tiếp theo là đừng quên động não, dù đây là lời khuyên không dễ thực hiện. Đã là nạn nhân của bệnh tiểu đường thì sớm muộn cũng đồng hành với trầm uất vì nạn nhân ngày đêm bị dằn vật vì bệnh, vì thuốc, vì ăn uống kiêng cữ… Theo kết quả nghiên cứu ở Hoa Kỳ, hoạt động tư duy là một trong các biện pháp hữu hiệu để đốt chất đường trong máu. Người bệnh tiểu đường cần cắn răng xô ngã nỗi buồn bằng cách đọc sách, làm toán nhẩm, giải đáp ô chữ, học ngoại ngữ, vẽ tranh, viết thư pháp, soạn nhạc…, kiểu gì cũng được, miễn là đừng để bộ não ngồi yên. Đó cũng chính là lý do tại sao cây thuốc cải thiện tuần hoàn não là trợ thủ đắc lực của người bệnh tiểu đường.

Quan trọng không kém chính là biện pháp vận động. Mọi hình thức vận động trước và sau mỗi bữa ăn là biện pháp đơn giản để lượng đường trong máu khó lòng tác quái. Ngồi yên bất động lại thêm máu chạy rề rề như động cơ hết xăng dầu thì biến chứng không mời cũng đến. Không lạ gì nếu nhiều thầy thuốc ở phương Tây đang tán đồng việc áp dụng dược thảo Đông y có tác dụng giữ cho máu có độ loãng lý tưởng để máu chạy cho đều, máu chạy cho tới các mạch máu li ti ở đáy mắt, cầu thận, đầu chi…

Rất thường khi giải pháp của một vấn đề phức tạp lại đơn giản hơn định kiến. Có một điều chắc hơn đinh đóng cột trong bệnh tiểu đường. Thụ động là chấp nhận thất bại vì căn bệnh ác nghiệt này không bao giờ dậm chân tại chỗ! Tương tự như trong bóng đá, tấn công liên tục là biện pháp phòng vệ hữu hiệu nhất. Trong bệnh tiểu đường cũng thế, chỉ muốn thủ hòa là nắm chắc phần thua!

BS LƯƠNG LỄ HOÀNG, phòng Nội khoa, Trung tâm Oxy cao áp, TP.HCM