Sau năm ngày đàm phán căng thẳng ở Genève (Thụy Sĩ), 3 giờ sáng 24-11 (giờ địa phương), nhóm 5+1 gồm năm nước thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức đã đạt được thỏa thuận với Iran về chương trình hạt nhân Iran.
Ngoại trưởng Iran Mohammed Javad Zarif là người đầu tiên công bố thông tin này trên trang xã hội Twitter với một câu ngắn: “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận”. Ngay sau đó, người phát ngôn của Cao ủy đối ngoại Liên minh châu Âu (EU) Michael Mann đã công bố thông tin tương tự.
Một tiếng sau khi hội nghị kết thúc, Cao ủy đối ngoại EU Catherine Ashton (LHQ mời giữ vai trò điều phối hội nghị) đã công bố tuyên bố chung khẳng định thỏa thuận đã đạt được. Ngoại trưởng các nước 5+1 và Iran vây quanh bà đã nhiệt liệt chúc mừng.
Reuters nhận định thỏa thuận đạt được sau 10 năm khủng hoảng và rất nhiều vòng đàm phán. Theo thỏa thuận, Iran sẽ bảo đảm phát triển chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình, đổi lại lệnh cấm vận kinh tế Iran sẽ được giảm nhẹ hạn chế.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry ôm chầm bà Cao ủy đối ngoại EU Catherine Ashton sau khi nhóm 5+1 và Iran đạt được thỏa thuận. Ảnh: AP
Trong tuyên bố long trọng từ Nhà Trắng, Tổng thống Obama khẳng định thỏa thuận Genève đã ngăn trở con đường hiển nhiên nhất Iran sẽ chế tạo bom hạt nhân. Ông ghi nhận đây là lần đầu tiên trong gần một thập niên, bước phát triển về chương trình hạt nhân Iran đã dừng lại và các mục tiêu then chốt trong chương trình này sẽ bị hủy bỏ.
Ông kêu gọi Quốc hội Mỹ ngừng thông qua lệnh trừng phạt mới đối với Iran. Ông nói các cuộc thanh sát sắp tới liên quan đến thiết bị hạt nhân Iran sẽ cho phép cộng đồng quốc tế xác định xem Iran có giữ cam kết hay không.
Nhà Trắng thông báo thỏa thuận quy định Iran phải ngừng làm giàu uranium trên 5% và xây lắp các lò ly tâm mới. Đổi lại, trong vòng sáu tháng tới các nước phương Tây sẽ không áp đặt thêm lệnh cấm vận mới đối với Iran.
Nhà Trắng thông báo Iran đã cam kết sẽ vô hiệu hóa các kho uranium làm giàu với mức 20%, đặc biệt là dừng dự án lò phản ứng nước nặng ở Arak (như Pháp đề nghị).
Về phía Iran, Tổng thống Hassan Rouhani phát biểu trên trang Twitter khen ngợi nỗ lực không mệt mỏi của các đoàn đàm phán sắp mở ra chân trời mới.
Ngoại trưởng Mohammed Javad Zarif nhận định: “Đây là kết quả quan trọng nhưng chỉ là bước đầu”. Ông khẳng định thỏa thuận Genève đã dẫn chiếu rõ ràng vấn đề làm giàu uranium sẽ được tiếp tục ở Iran. Ông hy vọng niềm tin của nhân dân Iran đối với phương Tây sẽ được khôi phục sau thỏa thuận này.
Báo Le Monde (Pháp) dẫn lời Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius nhận định: “Thỏa thuận này khẳng định quyền của Iran về năng lượng hạt nhân dân dụng nhưng loại trừ mọi khả năng tiến tới vũ khí hạt nhân”. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ghi nhận: “Tất cả đều thắng, không ai thua”.
Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ra thông cáo chỉ trích đây là một thỏa thuận xấu vì thỏa thuận đáp ứng đúng những gì Iran mong muốn là giảm bớt cấm vận và duy trì một phần chương trình hạt nhân để tiếp tục chế tạo vũ khí hạt nhân.
Ngoại trưởng Israel Avigdor Lieberman mỉa mai: “Đây là chiến thắng ngoại giao lớn nhất của Iran”.
| Hãng tin AP ngày 24-11 dẫn nguồn từ các quan chức Mỹ cho biết từ mùa hè rồi, Mỹ và Iran đã bí mật tiếp xúc song phương (Mỹ và Iran đã cắt đứt quan hệ ngoại giao từ năm 1979). Các cuộc tiếp xúc bắt đầu từ tháng 6 do Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ William Burns chịu trách nhiệm. Nội dung mật đàm nhằm củng cố cuộc đàm phán trong khuôn khổ nhóm 5+1 chứ không nhằm cản trở vì Mỹ đánh giá rõ nhóm 5+1 là kênh thích hợp để thương lượng với Iran để đạt đến thỏa thuận về hạt nhân Iran. |
HOÀNG DUY
