John B. Gurdon và Shinya Yamanaka đã nghiên cứu và nhận thấy tế bào trưởng thành có chức năng chuyên biệt có thể lập trình để trở thành tế bào chưa trưởng thành có khả năng phát triển thành mô trong cơ thể. Hội đồng Nobel nhận định phát hiện này đã tạo ra cuộc cách mạng trong nhận thức về cách thức tế bào và cơ quan phát triển, thay đổi hoàn toàn quan điểm của giới y học về sự phát triển và chuyên biệt hóa của tế bào.
Năm 1962, John B. Gurdon phát hiện đặc tính chuyên biệt hóa của tế bào có thể đảo ngược chứ không như cách nghĩ trước nay là tế bào chuyên biệt sẽ không thể trở lại thành tế bào gốc đa năng chưa trưởng thành.
Trong thử nghiệm, ông đã thay nhân tế bào chưa trưởng thành trong tế bào trứng (tế bào mẹ) của ếch bằng nhân tế bào lấy từ tế bào đường ruột trưởng thành của nòng nọc. Từ đó, ông phát hiện ADN của tế bào trưởng thành vẫn có đầy đủ thông tin cần thiết để phát triển tất cả các dạng tế bào ở ếch. Ban đầu, phát hiện của ông gây ngờ vực nhưng sau đó đã được nhiều nhà khoa học nhìn nhận.
TS John B. Gurdon (trái) và TS Shinya Yamanaka. Ảnh: GETTY IMAGES
Năm 2006, Shinya Yamanaka phát hiện cách thức tế bào trưởng thành ở chuột có thể tái lập trình để trở thành tế bào gốc chưa trưởng thành có khả năng phát triển thành các dạng tế bào trong cơ thể chuột.
Nhờ phát hiện của John B. Gurdon và Shinya Yamanaka, hiện nay các nhà khoa học đã tái lập trình tế bào con người để có thể nghiên cứu bệnh tật cũng như phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh tật.
John B. Gurdon và Shinya Yamanaka cùng chia nhau số tiền thưởng 8 triệu knonor (25,2 tỉ đồng VN). Tiền thưởng của giải Nobel năm nay giảm 20% do tình hình khủng hoảng kinh tế toàn cầu.
John B. Gurdon sinh năm 1933 ở Anh, lấy bằng tiến sĩ tại ĐH Oxford năm 1960. Ông giữ chức hiệu trưởng Trường CĐ Magdalene thuộc ĐH Cambridge (Anh) từ năm 1995-2002. Hiện ông làm việc tại Viện Gurdon thuộc ĐH Cambridge. Shinya Yamanaka sinh năm 1962 tại Nhật, lấy bằng tiến sĩ ở ĐH Osaka năm 1993. Ông đang là giáo sư giảng dạy tại ĐH Kyoto (Nhật).
LÊ LINH
