Đối thoại Mỹ-Trung ở Hawaii: Có hy vọng

Cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác ngoại sự Trung ương Dương Khiết Trì diễn ra tại Hawaii trong hai ngày 16 và 17-6.

Đây là cuộc gặp cấp cao nhất giữa hai nước từ đầu năm đến nay và là lần gặp hiếm hoi giữa hai nhà ngoại giao cấp cao hai bên trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung đang cực kỳ xấu sau hàng loạt mâu thuẫn quanh đại dịch COVID-19, Hong Kong, Đài Loan, Tân Cương, Biển Đông… Nhiều nhà phân tích đã nhắc đến cụm từ “chiến tranh lạnh mới” khi mô tả quan hệ Mỹ-Trung hiện tại, thậm chí lo ngại tình hình có thể leo thang thành đối đầu quân sự, báo South China Morning Post (SCMP).

Kỳ vọng ban đầu với cuộc gặp không nhiều vì tình hình căng thẳng ở hai nước hiện tại quá nghiêm trọng, sau nhiều tháng tranh cãi, cáo buộc qua lại. Tuy nhiên sự kiện này cũng được hy vọng là cuộc gặp phá băng trong quan hệ hai nước.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (phải) gặp Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Trì (trái) tại Hawaii ngày 17-6. Ảnh: ANI NEWS

Ông Pompeo và ông Dương đã có buổi ăn tối cùng nhau (tối 16-6) trước khi có cuộc gặp chính thức kéo dài bảy tiếng trong ngày 17-6. Bộ Ngoại giao cả hai nước đều đánh giá hai quan chức đã có cuộc gặp mang tính “xây dựng”. Hai bên thống nhất tiếp tục gắn kết, giữ liên lạc, và nỗ lực cải thiện quan hệ hai nước.

Theo SCMP, dù hai bên đều không nói mình hy vọng gì từ cuộc gặp và không có cam kết cụ thể nào nhưng không thể nói cuộc gặp không mang lại thực chất nào.

Bản thân cuộc gặp có thể diễn ra được đã là một dấu hiệu tích cực cho thấy cả hai nước đều nhận ra mối nguy hiểm khi đối đầu trong thời gian dài và độ căng thẳng ngày càng tăng, cũng như nhận ra sự cần thiết phải sửa chữa quan hệ.

“Giữa bối cảnh hiện tại, không cần tính đến bất kỳ kết quả nào, chỉ chuyện Trung Quốc và Mỹ cùng ngồi xuống với nhau để có cuộc đối thoại mang tính xây dựng cũng đã là một bước đi chủ động đáng được ghi nhận” – theo nhà quan sát Taoran Notes chuyên theo dõi và phân tích về Trung Quốc.

Nhà phân tích cấp cao Denny Roy tại Trung tâm Đông-Tây (Hawaii) cho rằng cuộc gặp diễn ra là dấu hiệu cho thấy hai bên muốn làm mới lại quan hệ. Tổng thống Donald Trump có thể muốn có sự cải thiện để tiến tới đạt được thỏa thuận toàn diện để chấm dứt cuộc thương chiến với Trung Quốc trước khi bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11.

Ông Pompeo và ông Dương không trực tiếp bàn thảo vụ thỏa thuận thương mại nhưng có vai trò trong việc cải thiện không khí thương lượng, theo ông Roy. Nhà phân tích này dự đoán khả năng lớn sẽ có thêm nhiều cuộc đối thoại song phương trước cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ.

Trong khi ông Pompeo và ông Dương gặp nhau, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer báo cáo lên Quốc hội nước này là Trung Quốc đã mua khoảng 10 tỉ USD hàng Mỹ, kể từ khi hai nước ký thỏa thuận thương mại giai đoạn một. Ông Lighthizer cũng cho biết phía Trung Quốc nhắc lại sẽ tiếp tục mua thêm hàng Mỹ theo cam kết trong thỏa thuận.

Sáng 18-6, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc – người dẫn đầu phái đoàn đàm phán thương mại cũng nhắc đến việc cần thiết phải tạo điều kiện để hai bên thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn một.

Ngày 18-6, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á-Thái Bình Dương – ông David Stilwell cũng ghi nhận biểu hiện tích cực của Trung Quốc trong đối thoại với Mỹ ở Hawaii.

Ông Stilwell đánh giá cao việc Bắc Kinh cam kết tuân thủ thỏa thuận thương mại giai đoạn một, dù nhận xét thái độ phía Trung Quốc trong cuộc đối thoại không thể gọi là sẵn sàng.

Theo ông Stilwell, hai tuần tới sẽ là thời gian cho thấy cuộc đối thoại giữa ông Pompeo và ông Dương có mang lại hiệu quả xây dựng cho quan hệ hai nước hay không: “Liệu chúng ta sẽ nhìn thấy việc giảm bớt hành vi gây hấn hay không?”.

Ông Stilwell cho rằng vấn đề thương mại sẽ là một phép thử tốt để xác định Trung Quốc có phải là một đối tác có thiện chí hợp tác hay không.

Cuộc gặp với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo là cơ hội để phía Trung Quốc xác định lại quan điểm của mình về các vấn đề mâu thuẫn với Mỹ. Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Trì đã không bỏ qua cơ hội để tái khẳng định quan điểm của nước này về hàng loạt vấn đề: Hong Kong, Đài Loan, Tân Cương.

Theo Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ David Stilwell, các hành động gần đây của Trung Quốc – về Hong Kong, Ấn Độ, Biển Đông – không mang tính xây dựng. Hiện Mỹ đang theo dõi chặt các bước đi của Trung Quốc trong việc áp luật an ninh quốc gia mới lên Hong Kong.

Trong khi hai ông Pompeo và ông Dương gặp nhau ở Hawaii thì Tổng thống Mỹ Donald Trump ký luật trừng phạt các quan chức Trung Quốc liên quan đến việc giam giữ hàng loạt người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở khu tự trị Tân Cương.

 

Đừng bỏ lỡ

Video đang xem nhiều

Đọc thêm