Đó là tàu sân bay USS Langley, được cải biến từ con tàu tiếp than USS Jupiter của hải quân Mỹ. USS Jupiter được đưa vào hoạt động ngày 7-4-1913 dưới sự chỉ huy của Trung tá Joseph M. Khi Mỹ tham gia Chiến tranh thế lần giới thứ nhất, USS Jupiter đã tham gia tiếp liệu than và vận chuyển phi công hải quân Mỹ đến châu Âu.
Trước yêu cầu phát triển của lực lượng hải quân, năm 1919, USS Jupiter được lên kế hoạch cải biến thành tàu sân bay thí điểm đầu tiên của Mỹ. Ngày 12-12-1919, chiếc tàu tiếp than này đi đến xưởng Hải quân Norfolk ở Virginia để chuyển thành tàu sân bay mang tên Langley, tên nhà thiên văn, vật lý, hàng không tiên phong của Mỹ Samuel Pierpont Langley. Sau khi được cải biến thành công, tàu sân bay USS Langley hoạt động trở lại vào ngày 20-3-1922 dưới quyền chỉ huy của Trung tá Kenneth Whiting cùng thủy thủ đoàn 468 người. Với chiều dài 165,3m và tốc độ 28,7 km/h, USS Langley được trang bị một sàn cất - hạ cánh cho máy bay, đồng thời có thể mang theo 55 máy bay chiến đấu. Vũ khí trên tàu gồm có 4 khẩu pháo 127mm.
Là chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên của Mỹ, trên tàu USS Langley đã diễn ra nhiều sự kiện đáng ghi nhớ. Ngày 17-10-1922, Đại úy Virgil C. Griffin đã lái một chiếc máy bay Vought VE-7 đầu tiên cất cánh từ sàn tàu. Chín ngày sau đó, Thiếu tá Godfrey de Courcelles Chevalier lần đầu tiên hạ cánh thành công xuống tàu sân bay cùng chiếc máy bay Aeromarine 39B. Tháng 1-1923, USS Langley bắt đầu các hoạt động bay cùng các thử nghiệm hạ cánh trên tàu sân bay tại vùng biển Caribbe. Tháng 6 năm đó, USS Langley đến vùng biển thủ đô Washington D.C để ra mắt và biểu diễn những hoạt động bay trước các quan chức quân đội và dân sự Mỹ.
Sau đó tàu sân bay USS Langley quay về Norfolk và thực hiện nhiệm vụ huấn luyện dọc theo bờ biển Đại Tây Dương và vùng biển Caribbe. Năm 1924, Langley tham gia nhiều cuộc cơ động và trình diễn hải quân. Cuối năm đó, USS Langley lên đường đến San Diego, California và gia nhập Hạm đội Thái Bình Dương. Trong 12 năm tiếp theo, tàu sân bay USS Langley hoạt động ngoài khơi bờ biển California và vùng biển Hawaii, tham gia nhiều cuộc huấn luyện, thử nghiệm, huấn luyện phi công, nhiều cuộc tập trận cùng Hạm đội Thái Bình Dương. USS Langley đã đào tạo nhiều phi công xuất sắc, có vai trò nổi bật trên những tàu sân bay thế hệ sau như USS Lexington và USS Saratoga (được đưa vào hoạt động năm 1927).
Năm 1937, USS Langley được sửa chữa thành tàu sân bay chuyên chở thủy phi cơ tại xưởng hải quân Mare Island, California, rồi tham gia các hoạt động thường xuyên ngoài khơi bờ biển nước Mỹ và trên các vùng biển quốc tế. Trong Chiến tranh thế giới lần thứ II, USS Langley tham gia chiến đấu trên chiến trường Thái Bình Dương. Sáng 27-2-1942, trong khi chở máy bay đến Tjilatjap (Cilacap) trên đảo Java, USS Langley bị máy bay ném bom của hải quân Nhật Bản tấn công. Sau khi trúng 5 quả bom khiến 16 thành viên thủy thủ đoàn thiệt mạng, USS Langley bị hư hại nặng và thủy thủ được lệnh bỏ tàu. Các tàu khu trục hộ tống đã bắn ngư lôi đánh chìm USS Langley để tàu không bị rơi vào tay đối phương.
USS Langley đã được tặng thưởng nhiều huy chương. Quan trọng hơn, sự ra đời của USS Langley được coi là sự kiện đáng ghi nhớ trong lịch sử hải quân Mỹ hiện đại, khai sinh ra thời đại của tàu sân bay, để trở thành một lực lượng tiên phong của hải quân Mỹ.
Theo Vũ Anh (HNM)
