Trường hợp nào bị cáo cần người đại diện?

Vừa qua, TAND huyện Tân Thạnh (Long An) triệu tập bị cáo Nguyễn Văn Đương (đang cho tại ngoại) đến tòa để xét xử về tội đánh bạc. Trước đó, tòa này đã xét xử vắng mặt và tuyên phạt bị cáo ba tháng tù treo. Tuy nhiên, do phiên xử này tòa không triệu tập luật sư của bị cáo nên tòa cấp trên đã hủy án sơ thẩm để xét xử lại.

Do bị cáo Đương tuổi già sức yếu và mắc bệnh mất trí nhớ nên tòa này triệu tập luôn cả vợ của bị cáo với tư cách là người đại diện hợp pháp cho bị cáo. Luật sư bào chữa cho bị cáo đã kiến nghị TAND huyện Tân Thạnh đề nghị hoãn phiên tòa để giám định lại tâm thần đối với bị cáo Đương. Trước đó, ngày 30-12-2011, Viện Giám định pháp y tâm thần Trung ương - Phân viện phía Nam kết luận ông Đương bị bệnh mất trí trong bệnh Alzheimer khởi phát muộn, mức độ nhẹ. Viện này kết luận: “Về pháp luật, bị cáo có năng lực nhận thức và điều khiển hành vi nhưng hạn chế do bệnh. Đề nghị áp dụng tình tiết giảm nhẹ khi xét xử”.

TAND huyện Tân Thạnh đã tạm đình chỉ vụ án với lý do bị cáo Nguyễn Văn Đương có dấu hiệu bị bệnh làm mất khả năng nhận thức, đồng thời ra quyết định trưng cầu giám định ông Đương. Quyết định này yêu cầu giám định: “Tình trạng sức khỏe và tình trạng sức khỏe về tâm thần hiện nay của bị cáo (có mắc bệnh gì không, nếu có thì ở mức độ nào?). Bị cáo có còn đầy đủ điều kiện để tự thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng của bị cáo trong quá trình xét xử hay không?Cần phải có người đại diện theo pháp luật để tham gia tố tụng tại phiên tòa hay chưa?”.

Vấn đề đặt ra ở đây là khi nào bị cáo có người đại diện hợp pháp? TS Nguyễn Duy Hưng - Trưởng khoa Luật Trường ĐH Thủ Dầu Một, phân tích: BLTTHS quy định hai trường hợp mà đương sự có người đại diện hợp pháp là bị can, bị cáo là người chưa thành niên và người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất. Trong trường hợp này bản giám định kết luận bị cáo vẫn có năng lực nhận thức và điều khiển hành vi nhưng hạn chế. Vì vậy, để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của bị cáo thì pháp luật quy định họ có người đại diện. Vì vậy trường hợp này tòa triệu tập người đại diện theo pháp luật của ông Đương đến tham gia tố tụng là đúng và cần thiết.

TIẾN HIỂU