Một tranh chấp, giải quyết bằng hai vụ kiện

Ngày 15-9 vừa qua, TAND thị xã Thuận An (Bình Dương) đã thụ lý vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa bà Huỳnh Thị Mỹ Hiệp với gia đình bà Nguyễn Thị Liễu. Việc thụ lý này của tòa đang gây nhiều băn khoăn vì trước đó nội dung tranh chấp đã được giải quyết trong một bản án hành chính phúc thẩm có hiệu lực pháp luật của TAND tỉnh Bình Dương.

Tranh chấp kéo dài

Theo hồ sơ, tranh chấp giữa đôi bên liên quan đến phần đất mà bà Hiệp nói đó là lối đi chung giữa hai nhà, còn bà Liễu thì bảo đó là con hẻm cụt nội bộ do gia đình bà tự mở trên đất mà nhà bà đã được cấp giấy đỏ.

Cụ thể, bà Hiệp trình bày mình là người thừa kế quyền sử dụng một khu đất từ mẹ bà. Khi gia đình bà Liễu mua đất ở cạnh bên thì đã có con đường đi chung giữa hai nhà. Con đường này vốn đã có từ năm 1941 nên việc gia đình bà Liễu rào lại không cho nhà bà sử dụng là xâm phạm quyền lợi hợp pháp của bà…

Con hẻm tranh chấp giữa hai nhà. Ảnh: HY

Trong khi đó, phía bà Liễu bảo năm 1981, gia đình bà mua của người khác gần 3.900 m² đất để đầu tư mở cơ sở sản xuất gốm sứ (được chính quyền địa phương cấp giấy đỏ năm 1988). Năm 1990, do có nhu cầu mở rộng cơ sở, gia đình bà tiếp tục mua khu đất hơn 3.600 m² còn lại của người từng bán đất cho bà, cũng thuộc thửa đất cùng số. Năm 1993, chính quyền địa phương cũng đã cấp giấy đỏ khu đất mua sau này cho gia đình bà.

Sau đó gia đình bà Liễu đã mở một con hẻm nội bộ ngang giữa hai khu đất nhằm thuận tiện cho việc vận chuyển vật liệu sản xuất. Khu đất nhà bà Hiệp nằm ở phía trong, có lối đi riêng nhưng các công nhân ở trọ tại nhà bà Hiệp thường sử dụng con hẻm nội bộ của gia đình bà Liễu đi lại cho tiện. Thấy việc đi lại này của họ làm mất an ninh, ảnh hưởng đến việc kinh doanh nên gia đình bà Liễu đã rào lại, không cho họ đi con hẻm nội bộ này nữa.

Án hành chính xác định chủ tịch ủy ban sai

Từ đó tranh chấp giữa hai nhà phát sinh. Bà Hiệp khiếu nại đến chính quyền địa phương. Tháng 7-2003, chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ) đã ban hành Quyết định 829 công nhận đơn khiếu nại của bà Hiệp, buộc gia đình bà Liễu tháo dỡ phần cổng rào chắn con hẻm tranh chấp để làm lối đi chung.

Chồng bà Liễu khiếu nại, bị chủ tịch UBND huyện Thuận An ra Quyết định 1548 bác yêu cầu nên ông khởi kiện ra TAND huyện. Sau khi chồng bà Liễu qua đời năm 2007, bà Liễu tiếp tục đeo đuổi vụ kiện rồi ủy quyền cho em trai chồng tham gia tố tụng.

Xử sơ, phúc thẩm lần đầu, cả hai cấp tòa đều bác yêu cầu của phía bà Liễu. Đến năm 2011, Tòa Hành chính TAND Tối cao đã có quyết định tái thẩm, hủy cả hai bản án hành chính sơ, phúc thẩm, giao hồ sơ cho cấp sơ thẩm xét xử lại. Hội đồng tái thẩm cho rằng nội dung quyết định của chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ) là không đúng, làm ảnh hưởng đến nội dung kết quả giải quyết vụ án hành chính.

Xử sơ thẩm lần hai, TAND thị xã Thuận An tiếp tục bác đơn của gia đình bà Liễu. Bản án này sau đó đã bị TAND tỉnh Bình Dương hủy vì vi phạm tố tụng nghiêm trọng.

Cuối năm 2013, Tòa Hành chính TAND Tối cao đã có quyết định giám đốc thẩm, hủy án phúc thẩm, giao hồ sơ về cho TAND tỉnh xử phúc thẩm lại. Theo đó, tòa này nói rõ việc chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ) giải quyết tranh chấp đất giữa hai bên là không đúng thẩm quyền và không có căn cứ pháp luật, trái Luật Đất đai. Án sơ thẩm không chấp nhận yêu cầu của gia đình bà Liễu là không đúng pháp luật. Án phúc thẩm hủy án sơ thẩm với lý do máy móc, không cần thiết, kéo dài việc giải quyết án...

Tháng 5-2014, xử phúc thẩm lần ba, TAND tỉnh Bình Dương nhận định diện tích con hẻm cụt tranh chấp nằm trong phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của gia đình bà Liễu từ năm 1988 và đã được cấp giấy đỏ. Vì vậy, thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai trong trường hợp này là của tòa án. Việc chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ) ra quyết định giải quyết là không đúng thẩm quyền và về nội dung thì quyết định này cũng không có căn cứ. Vì vậy, tòa tuyên chấp nhận yêu cầu của gia đình bà Liễu, hủy quyết định của chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ).

Án chồng án?

Sau đó bà Hiệp khởi kiện dân sự tranh chấp quyền sử dụng đất con hẻm cụt và được TAND thị xã Thuận An thụ lý như đã nói. Phía bà Liễu đã khiếu nại vì cho rằng tranh chấp đã được giải quyết qua vụ án hành chính, giờ tòa giải quyết lại bằng một vụ án dân sự là sai luật. Mặt khác, tòa còn ra quyết định buộc gia đình bà tháo dỡ cổng sắt mới xây lại sau khi có bản án hành chính phúc thẩm tháng 5-2014 (bị UBND huyện Thuận An cũ cưỡng chế đập phá năm 2003)...

Nhận xét về mặt pháp lý, luật sư Nguyễn Thành Công (Đoàn Luật sư TP.HCM) đồng tình với phía bà Liễu khi cho rằng cùng một đối tượng tranh chấp (con hẻm cụt) thì không thể giải quyết bằng hai vụ án khác nhau, nhất là khi đã có một bản án có hiệu lực pháp luật.

Một thẩm phán TAND TP.HCM cũng phân tích: Bản án hành chính phúc thẩm của TAND tỉnh Bình Dương hồi tháng 5-2014 đã giải quyết cả phần tố tụng lẫn nội dung. Bản án này xác định việc chủ tịch UBND huyện Thuận An (cũ) ra quyết định công nhận con hẻm cụt là lối đi chung của hai nhà là sai. Như vậy, vụ việc đã kết thúc và TAND thị xã Thuận An không thể thụ lý, giải quyết thêm lần nữa (dù bằng vụ án dân sự) bởi sai luật, tốn thời gian, công sức. “Giả sử bản án dân sự có phán quyết khác với bản án hành chính phúc thẩm thì sao? Sẽ thi hành án theo bản án nào? Hậu quả pháp lý lúc đó sẽ rất rắc rối, khó lường!” - vị thẩm phán này nhấn mạnh.

HOÀNG YẾN