Giam cả trăm ngày rồi bảo “hết nguy hiểm...”

LTS: Khi hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm, thay vì minh định bị can không phạm tội thì các cơ quan tố tụng lại đình chỉ điều tra với lý do “miễn trách nhiệm hình sự”. Phải chăng họ làm thế để né trách nhiệm bồi thường? Pháp Luật TP.HCM sẽ phân tích, mổ xẻ vấn đề này từ một số vụ án cụ thể.

Ngày 16-8-2012, Công an tỉnh Tiền Giang kiểm tra, phát hiện tại một cửa hàng bán điện thoại di động ở TP Mỹ Tho, Đỗ Thị Hồng Liễu đang ghi số đề cho Phan Văn Phong. Tang vật thu giữ là gần 1,2 triệu đồng, máy tính, cây viết và điện thoại đi động. Trong số tiền trên, công an xác định tiền của Liễu là 930.000 đồng (trong đó 330.000 đồng là tiền bán card điện thoại), tiền của Văn Phong là 251.000 đồng.

Chưa đủ 2 triệu đồng vẫn kết tội

Điều tra mở rộng, Công an TP Mỹ Tho đã triệu tập thêm Lê Thanh Phong, Nguyễn Thị Thu vì cho rằng họ có liên quan đến việc ghi đề. Sau đó, Cơ quan CSĐT Công an TP Mỹ Tho đã khởi tố cả bốn người (riêng Thanh Phong được cho tại ngoại) về hành vi đánh bạc theo khoản 1 Điều 248 BLHS.

Bốn tháng sau, VKSND TP Mỹ Tho đã ra cáo trạng truy tố Liễu, Thu, Văn Phong, Thanh Phong về tội danh trên. Theo VKS, Liễu, Thu, Thanh Phong trực tiếp bán đề cho những người mua đề lẻ rồi giao lại cho Văn Phong để hưởng hoa hồng.

Tháng 2-2013, TAND TP Mỹ Tho đã xử sơ thẩm, tuyên phạt Liễu 124 ngày tù (phạt bổ sung 3 triệu đồng), đồng thời trả tự do cho Liễu ngay tại tòa do mức án bằng thời gian tạm giam. Cạnh đó, tòa phạt Thu 12 tháng tù treo (phạt bổ sung 3 triệu đồng), Văn Phong 18 tháng tù treo (phạt bổ sung 5 triệu đồng), Thanh Phong sáu tháng tù treo (phạt bổ sung 3 triệu đồng).

Bà Đỗ Thị Hồng Liễu đang khiếu nại quyết định đình chỉ điều tra của Công an TP Mỹ Tho. Ảnh: T.TÙNG

Sau phiên xử, Liễu đã làm đơn kháng cáo cho rằng mình bị oan vì số tiền đánh bạc chưa đủ để xử lý hình sự.

Chỉ là vi phạm hành chính?

Ngày 25-7, TAND tỉnh Tiền Giang xử phúc thẩm đã tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, giao hồ sơ cho cấp sơ thẩm điều tra, xét xử lại từ đầu.

Theo tòa phúc thẩm, qua hồ sơ và lời khai của bốn bị cáo thì có việc họ cấu kết với nhau thực hiện hành vi đánh bạc qua hình thức ghi số đề. Tuy nhiên, số tiền thu giữ được khi bắt quả tang các bị cáo chỉ gần 1,2 triệu đồng, theo khoản 1 Điều 248 BLHS thì chưa đủ định lượng để truy cứu trách nhiệm hình sự (tối thiểu là 2 triệu đồng - NV).

Trong vụ án, sau khi khởi tố, cơ quan điều tra căn cứ vào lời khai nhận của các bị cáo về những lần ghi đề trước khi bị bắt quả tang để xác định số tiền đánh bạc nhằm truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, các bị cáo khai nhận một ngày trước khi bị bắt quả tang, Văn Phong ghi đề cho Liễu 2 triệu đồng, Liễu trúng 700.000 đồng; Văn Phong ghi đề cho Thu gần 7 triệu đồng, Thu trúng 7,8 triệu đồng; Văn Phong ghi đề cho Thanh Phong 1,2 triệu đồng, Thanh Phong trúng hơn 1 triệu đồng.

Tất cả giao dịch trên đều thông qua tin nhắn điện thoại di động nhưng hồ sơ không thể hiện cơ quan điều tra thu thập được chứng cứ gì từ tin nhắn để chứng minh hành vi phạm tội. Chứng cứ duy nhất chỉ là lời khai nhận của các bị cáo nên dùng nó để làm cơ sở truy cứu trách nhiệm hình sự là sai lầm nghiêm trọng.

Cạnh đó, giả sử lời khai trên của các bị cáo là sự thật thì cũng xảy ra trước thời điểm vụ án bị phát hiện. Đáng lẽ khi khởi tố, truy tố, xét xử, cấp sơ thẩm phải căn cứ vào Điều 72 BLTTHS và Nghị quyết số 01-2010 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (hướng dẫn về cách tính số tiền đánh bạc - NV) để xem xét...

Chứng minh không được: Miễn trách nhiệm hình sự?!

Nhận hồ sơ, sau ba tháng điều tra lại không có kết quả, cơ quan điều tra Công an TP Mỹ Tho đã thống nhất với VKS cùng cấp đình chỉ vụ án. Ngày 30-10, VKSND TP Mỹ Tho đã ra các quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra bị can với Liễu, Thu, Văn Phong, Thanh Phong.

Điều đáng nói là cơ quan điều tra đã không thể đáp ứng được các yêu cầu của tòa phúc thẩm, đặc biệt là về chứng cứ xác định số tiền đánh bạc. Thế nhưng thay vì nêu lý do đình chỉ điều tra là đã hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm (điểm b khoản 2 Điều 164 BLTTHS) thì VKS lại nêu lý do là hành vi phạm tội của các bị can không còn nguy hiểm cho xã hội (khoản 1 Điều 25 BLHS). Theo đó, các bị can có hành vi phạm tội nhưng số tiền đánh bạc không lớn, tính sát phạt không cao nên hành vi của họ không còn nguy hiểm nữa.

Chính vì vậy, bốn ông bà Liễu, Thu, Văn Phong, Thanh Phong đã làm đơn khiếu nại gửi viện trưởng VKSND TP Mỹ Tho, VKS tỉnh, VKSND Tối cao, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh… đề nghị VKSND TP Mỹ Tho xác định đúng lý do đình chỉ điều tra. Theo bốn người này, khi hết thời hạn điều tra mà cơ quan tố tụng không đủ chứng cứ chứng minh họ phạm tội thì phải thừa nhận việc xử lý hình sự trước đó là oan. Nếu xác định hành vi ít nguy hiểm cho xã hội, không đáng để xử lý hình sự thì ngay từ đầu phải cho họ hưởng chính sách khoan hồng. Đằng này lại khởi tố, bắt tạm giam, truy tố, kết án, bị hủy án rồi điều tra lại không được mới lấy lý do trên là trốn tránh trách nhiệm.

Được biết trong vụ này, bà Liễu đã bị tạm giam 124 ngày, bà Thu bị tạm giam 50 ngày, ông Văn Phong bị tạm giam 60 ngày. Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin khi vụ việc có diễn biến mới.

THANH TÙNG