Cố tình “hành” dân?

Năm 2007, UBND quận 7 (TP.HCM) ban hành Quyết định số 174 bồi thường giải tỏa gần 76 m2 đất cho bà Trần Thị Hồng Yến với số tiền gần 19 triệu đồng. Cho rằng đất của mình là đất thổ cư nhưng UBND lại bồi thường theo giá đất nông nghiệp là không hợp lý, bà Yến kiện ra TAND quận 7 yêu cầu hủy quyết định trên.

Bồi thường sai quy định

Xử sơ thẩm, TAND quận 7 đã bác yêu cầu của bà Yến. Bà Yến kháng cáo. Tháng 1-2009, TAND TP.HCM đã xử phúc thẩm, xác định đất của bà Yến là đất nông nghiệp xen kẽ khu dân cư. Theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Nghị định 197/2004, trường hợp này ngoài việc được bồi thường theo giá đất nông nghiệp cùng mục đích sử dụng còn được hỗ trợ bằng tiền. Giá tính hỗ trợ từ 20% đến 50% giá đất ở liền kề, mức hỗ trợ cụ thể do UBND cấp tỉnh quyết định.

Từ đó tòa phúc thẩm cho rằng UBND quận 7 ban hành quyết định bồi thường mà không có phần hỗ trợ bằng tiền cho bà Yến là sai quy định tại khoản 2 Điều 10 Nghị định 197 nên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Yến, tuyên hủy quyết định của UBND quận 7.

Sáu năm ròng rã bà Yến phải đeo đuổi hai vụ kiện nhưng cuối cùng vẫn chẳng được gì. Ảnh: P.THƯƠNG

Ra quyết định mới với nội dung cũ

Theo bà Yến, sau đó bà đã rất nhiều lần yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự quận 7 thi hành án nhưng mãi đến hơn hai năm sau, bà mới nhận được quyết định mới của UBND quận 7 về việc bồi thường. “Đọc quyết định mới hàng chục lần, tim tôi như quặn lại khi thấy số tiền mà mình được bồi thường cũng chỉ vỏn vẹn gần 19 triệu đồng và nội dung trong quyết định mới này không khác gì so với quyết định cũ đã bị TAND TP.HCM hủy trước đó. Có khác chỉ là số công văn và ngày ban hành công văn” - bà Yến nói.

bà Yến khiếu nại thì UBND quận 7 ra thông báo rằng đã thực hiện đúng nội dung của bản án của TAND TP.HCM, cụ thể là hủy quyết định trước đó. Không biết làm sao, bà Yến lại phải lặn lội đi kiện quyết định “bình mới rượu cũ” này của UBND quận 7.

Xử sơ thẩm lần kiện này, TAND quận 7 đã chấp nhận yêu cầu của bà. Tuy nhiên, tháng 9-2013, TAND TP.HCM xử phúc thẩm đã bác yêu cầu khởi kiện của bà. Theo TAND TP, tại thời điểm UBND quận 7 ban hành quyết định bồi thường mới cho bà Yến thì Nghị định 69/2009 (có hiệu lực từ ngày 1-10-2009) đã bãi bỏ Điều 10 Nghị định 197. Do vậy, khi xem xét lại chính sách bồi thường đối với bà Yến phải căn cứ vào Nghị định 69 (tức không có phần hỗ trợ bằng tiền).

Hai cách hiểu

Tại phiên tòa phúc thẩm hồi tháng 9-2013 nói trên của TAND TP, đại diện VKS phân tích căn bản hai quyết định của UBND quận 7 bị bà Yến khởi kiện đều có nội dung giống nhau là bồi thường cho bà Yến theo giá đất nông nghiệp với tổng số tiền gần 19 triệu đồng, không thực hiện việc hỗ trợ.

Về mặt tố tụng, sự việc liên quan đến vụ án đã được giải quyết bằng một bản án đã có hiệu lực pháp luật, thuộc trường hợp quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 109 Luật Tố tụng hành chính nhưng cấp sơ thẩm vẫn thụ lý, giải quyết là vi phạm tố tụng nghiêm trọng. Từ đó đại diện VKS đề nghị tòa hủy án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án.

Về mặt nội dung, đại diện VKS cho rằng dù vào thời điểm UBND quận 7 ban hành quyết định mới, Điều 10 Nghị định 197 đã được Nghị định 69/2009 bãi bỏ nhưng chính sách hỗ trợ đối với đất nông nghiệp xen kẽ khu dân cư vẫn được quy định trong khoản 2 Điều 21 Nghị định 69/2009. Do đó UBND quận 7 cần phải linh động áp dụng để có lợi cho người dân.

Tuy nhiên, đề nghị của đại diện VKS đã không được tòa chấp nhận. Trao đổi với PV, Thẩm phán Đỗ Khắc Tuấn (Phó Chánh án TAND TP.HCM) cho biết khi UBND ban hành quyết định hành chính mới giải quyết lại vụ việc, dù nội dung giống hay khác quyết định cũ thì quyết định mới vẫn là đối tượng khởi kiện theo Luật Tố tụng hành chính. Lúc này, nếu đương sự cho rằng quyền lợi hợp pháp của mình bị xâm phạm thì có quyền khởi kiện quyết định mới này.

Cũng theo ông Tuấn, về mặt nội dung, khi giải quyết vụ án, tòa chỉ xem xét tính hợp pháp của đối tượng khởi kiện là quyết định mới. Quyết định mới này của UBND được coi là độc lập với quyết định cũ. Khi đó tòa sẽ xem xét việc UBND ban hành quyết định mới này có phù hợp với các quy định pháp luật liên quan tại thời điểm ban hành hay không. Nếu không phù hợp thì chấp nhận yêu cầu của người khởi kiện, nếu phù hợp thì bác bỏ.

Như vậy đã có hai cách hiểu khác nhau giữa VKS và tòa. Trước vụ việc này, Thẩm phán Phạm Công Hùng (Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM) nhận xét: “Hai giai đoạn ban hành quyết định hành chính xuất hiện hai văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, dẫn đến hai quan điểm xét xử khác nhau. Đồng thời, luật cũng chưa quy định trong trường hợp có sự chuyển đổi pháp luật nối tiếp ở hai giai đoạn cho một sự kiện thì nên xử lý như thế nào. Trong trường hợp này, nếu không đồng ý với bản án phúc thẩm thứ hai, bà Yến có quyền kiến nghị chánh án TAND Tối cao hoặc viện trưởng VKSND Tối cao xem xét kháng nghị giám đốc thẩm toàn bộ bản án”.

PHAN THƯƠNG