Chưa thể khởi tố vụ sập cầu treo

Không chỉ Bộ GTVT nóng ruột mà người dân, nhất là những gia đình có người bị nạn cũng muốn cơ quan chức năng nhanh chóng tìm ra nguyên nhân của vụ sập cầu để buộc những người liên quan chịu trách nhiệm. Nhiều người đặt câu hỏi: Vì sao các cơ quan tiến hành tố tụng chưa khởi tố vụ án để truy tìm trách nhiệm?

Về lý luận và thực tiễn, muốn khởi tố vụ án, trước tiên các cơ quan tiến hành tố tụng phải xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm. Tức phải xác định việc sập cầu có dấu hiệu tội phạm hay không? Có cần thiết phải khởi tố?

Theo kết luận sơ bộ của tổ điều tra độc lập (Bộ GTVT), cầu treo ở Lai Châu bị đứt là do ốc neo được hàn nối thay vì đúc nguyên khối. Tuy nhiên, công an lại chưa “tin” và kết luận sơ bộ này, phải chờ kết quả giám định mẫu ắc neo mà công an đã gửi cho Viện Khoa học hình sự. Ở đây cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Lai Châu đang xem xét có hay không dấu hiệu của tội phạm. Trên cơ sở đó mới xem xét quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.

Có ý kiến cho rằng cần phải khởi tố vụ án hình sự thì mới có thể tiến hành trưng cầu giám định. Thật ra ở đây các cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu đề nghị trưng cầu giám định để xem xét có dấu hiệu của tội phạm hay không chứ không phải trưng cầu giám định để điều tra vụ án hình sự. Hoạt động này phù hợp với quy định của pháp luật tố tụng hình sự. Dù chưa khởi tố vụ án nhưng công an đang làm những bước kiểm tra, xác minh tin tức về tội phạm và việc này không ảnh hưởng đến quá trình điều tra vụ án sau này. Bởi ở bước kiểm tra, xác minh, công an có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức hoặc công dân có liên quan cung cấp, giải thích những tài liệu, thông tin. Trong trường hợp cần thiết, công an có thể khám nghiệm hiện trường, áp dụng các biện pháp khác theo quy định của pháp luật để xác định dấu vết của tội phạm…

Cũng cần nói thêm rằng vụ tai nạn xảy ra ngày 24-2 và đến thời điểm hiện tại vẫn chưa quá thời hạn 20 ngày (hoặc hai tháng) để nói rằng Công an tỉnh Lai Châu vi phạm thời hạn trong việc ra hoặc không ra quyết định khởi tố (theo quy định của Điều 103 Bộ luật Tố tụng hình sự).

Cách khác, đến thời điểm này Công an tỉnh Lai Châu chưa có quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án là một sự thận trọng cần thiết và họ đang thực hiện các hoạt động để tiến tới bước này.

Về trách nhiệm, giả sử Viện Khoa học hình sự kết luận việc thi công không đúng thiết kế dẫn tới hậu quả đứt ắc neo thì vụ việc có đủ dấu hiệu hình sự. Trong trường hợp này, chủ đầu tư, tư vấn giám sát, thi công có thể phải chịu trách nhiệm. Cơ quan tố tụng sẽ phải làm rõ tại sao việc thi công không đúng với thiết kế, ai là người chịu trách nhiệm… Các cá nhân liên quan tùy từng vai trò có thể bị truy cứu về tội vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 229 BLHS), tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 185 BLHS)…

Đến thời điểm hiện tại, có thể nói Công an tỉnh Lai Châu chưa ra quyết định khởi tố vụ án hình sự mà phải đợi kết quả giám định là quyết định đúng pháp luật. Bởi lẽ trong nhà nước pháp quyền, việc các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện theo đúng quy định của pháp luật là một giá trị cần được bảo vệ. Việc khởi tố vụ án hình sự thiếu căn cứ, không đúng pháp luật có thể dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng như bắt tạm giữ, tạm giam người trái pháp luật, khám xét người, đồ vật, chỗ ở một cách vô căn cứ, thậm chí dẫn đến xét xử oan người vô tội, xâm phạm quyền con người của những người có liên quan. Do vậy tinh thần thượng tôn pháp luật của Công an tỉnh Lai Châu là cần thiết trong quá trình xây dựng một đất nước văn minh.