Bị giải tỏa chỗ buôn bán, kiện người khiếu nại

Bị giải tỏa vì lấn chiếm hành lang

Theo bà Lan, Mơ, Vân, từ khi chợ Thanh Hóa được thành lập (năm 1994), ban quản lý chợ đã chấp thuận cho họ ngồi buôn bán ở đây, hằng tháng vẫn thu đủ các loại phí. Tuy nhiên đến năm 2011, bà Trần Thị Bảnh đã sang nhượng ki-ốt số 2. Không chấp nhận cảnh ba bà này ngồi án ngữ ngay trước ki-ốt của mình, bà Bảnh bèn làm đơn yêu cầu chính quyền địa phương giải quyết.

Ban đầu, UBND xã Hố Nai 3 đã mời các bên liên quan lên hòa giải nhiều lần nhưng không thành nên vụ việc được chuyển lên UBND huyện Trảng Bom. Tháng 7-2013, UBND huyện họp liên ngành gồm công an, VKS, Phòng TN&MT, thanh tra, Phòng Quản lý đô thị, Phòng Tư pháp huyện và UBND xã Hố Nai 3. Cuộc họp đi đến thống nhất là giải tỏa việc buôn bán của ba bà Lan, Mơ, Vân do lấn chiếm hành lang an toàn giao thông và giao cho chủ tịch UBND xã Hố Nai 3 chủ trì việc này.

Một tháng sau, UBND xã Hố Nai 3 ra thông báo yêu cầu bà Lan, Mơ, Vân phải chuyển địa điểm buôn bán đi nơi khác nếu không sẽ phạt về hành vi lấn chiếm hành lang an toàn giao thông. Do ba bà Lan, Mơ, Vân không chấp hành nên tháng 12-2013, UBND xã Hố Nai 3 đã tổ chức cưỡng chế, đồng thời lập hàng rào lưới B40 để tránh việc tái phạm.

Mặt tiền ki-ốt của bà Bảnh (cũng là hành lang lộ giới) từng bị bà Mơ, bà Lan xúc đá lấp cửa. Ảnh: T.DŨNG

Mới đây ba bà Lan, Mơ, Vân đã khởi kiện bà Bảnh ra TAND huyện Trảng Bom yêu cầu bồi thường hơn 100 triệu đồng tiền mất thu nhập. Theo ba bà này, do bà Bảnh khiếu nại ra chính quyền địa phương nên họ mới bị mất chỗ buôn bán, dẫn tới mất thu nhập, ảnh hưởng đến cuộc sống. Theo ba bà, hiện khu vực này cũng có nhiều người buôn bán lấn chiếm hành lang an toàn giao thông như họ nhưng không bị đuổi...

Vụ kiện này đã được TAND huyện Trảng Bom thụ lý. Ông Bùi Bá Diễn (Phó Chánh án TAND huyện) cho biết hiện tòa đang thu thập chứng cứ để đưa vụ kiện ra xét xử.

Có quyền kiện dân sự đòi bồi thường?

Từ vụ kiện trên, một vấn đề pháp lý phát sinh: Trong trường hợp này, ba bà có quyền kiện bà Bảnh đòi bồi thường thiệt hại được không? Tòa thụ lý vụ án dân sự là đúng hay sai? Chúng tôi đã trao đổi với nhiều chuyên gia và nhận được hai luồng quan điểm trái ngược.

Theo luật sư Trần Hải Đức (Đoàn Luật sư TP.HCM) và một thẩm phán TAND TP.HCM, khởi kiện là quyền của người dân nên ba bà Lan, Mơ, Vân có quyền kiện bà Bảnh nếu thấy việc khiếu nại đòi giải tỏa của bà Bảnh gây thiệt hại cho mình. Như vậy, việc tòa huyện thụ lý, giải quyết yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng của ba bà là đúng. Còn việc sau đó ba bà Lan, Mơ, Vân chứng minh có thiệt hại hay không, có căn cứ để buộc bà Bảnh phải bồi thường hay không lại là chuyện khác.

Tuy nhiên, số đông chuyên gia khác lại phản đối quan điểm này.

Theo luật sư Nguyễn Thế Phong (chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Long An), trường hợp này chưa đủ điều kiện khởi kiện vụ án dân sự yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Luật sư Phong phân tích: Việc giải tỏa chỗ buôn bán của ba bà Lan, Mơ, Vân là quyết định của chính quyền địa phương với căn cứ là ba bà này đã lấn chiếm hành lang an toàn giao thông. Bà Bảnh không có hành vi xâm hại trực tiếp khiến ba bà này mất chỗ buôn bán, dẫn đến mất thu nhập. Việc bà Bảnh yêu cầu chính quyền địa phương giải tỏa mặt tiền ki-ốt của mình là yêu cầu chính đáng. Chính quyền địa phương đã đồng ý và can thiệp bằng biện pháp hành chính để bảo vệ quyền lợi cho bà Bảnh. Do đó, việc tòa thụ lý vụ án dân sự là sai, đáng ra phải áp dụng Điều 168 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) để trả lại đơn khởi kiện vì chưa đủ điều kiện khởi kiện.

Luật sư Phong nhấn mạnh: “Người dân có quyền khởi kiện nhưng đâu phải gặp chuyện gì cũng kiện được. Điều 165 BLTTDS đã quy định rất rõ là người khởi kiện phải có tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho những yêu cầu khởi kiện của mình là có căn cứ và hợp pháp. Ở đây tôi không hề thấy được yếu tố có căn cứ và hợp pháp đó trong yêu cầu khởi kiện của ba bà Lan, Mơ, Vân”.

Đồng tình, luật sư Trương Xuân Tám (Ủy viên Ban Chấp hành Liên đoàn Luật sư Việt Nam) phân tích thêm: Việc đồng ý cho ba bà Lan, Mơ, Vân ngồi trước ki-ốt của bà Bảnh trước đây là lỗi của ban quản lý chợ. Việc ban quản lý chợ thu phí đối với ba bà Lan, Mơ, Vân không làm phát sinh quyền lợi lâu dài vì nó không có quan hệ hợp đồng là giao mặt bằng hay giao đất. Thực tế ai cũng hiểu việc thu phí này theo kiểu họp chợ “chồm hổm”, thấy ai ngồi bán ở đâu thì chợ tới thu. Do vậy, phải khẳng định hành vi của ba bà và ban quản lý chợ là sai. Hành vi lấn chiếm hành lang an toàn giao thông đường bộ để buôn bán của ba bà Lan, Mơ, Vân vừa vi phạm pháp luật, vừa ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp, chính đáng của bà Bảnh (vì mặt tiền ki-ốt bị chiếm dụng) nên việc chính quyền địa phương giải tỏa là đúng.

Luật sư Tám khẳng định: “Bà Bảnh hoàn toàn không có lỗi gì trong chuyện này. Lẽ ra tòa phải giải thích và từ chối thụ lý đơn khởi kiện. Dù thực tế, tòa thụ lý rồi sau đó xử bác đơn khởi kiện cũng không sao nhưng tòa nên sàng lọc ngay từ đầu những quan hệ nào được khởi kiện, tránh mất thời gian, công sức của cả tòa lẫn các bên đương sự”.

TIẾN DŨNG - SONG NGUYỄN