Năm bị cáo vào rừng đặc dụng Đăk Uy (huyện Đăk Hà, Kon Tum) cưa cây gỗ trắc chết khô đã phạm tội trộm cắp tài sản. Tuy nhiên, án phúc thẩm có xem xét giảm nhẹ hình phạt cho cả năm (gồm có hai án tù, ba án treo).
TAND tỉnh Kon Tum vừa ra phán quyết như thế đối với vụ án từng được báoPháp Luật TP.HCM phản ánh nhiều lần.
Lý giải cho quyết định của mình, TAND tỉnh này cho rằng mặc dù rừng đặc dụng Đăk Uy là rừng tự nhiên nhưng Nhà nước có bỏ tiền để đầu tư trồng thêm cây…
Trước đó, trong phần tranh luận, đại diện VKS khẳng định các cơ quan tố tụng của địa phương không áp dụng thông tư liên tịch và nghị định hướng dẫn mà chỉ áp dụng Điều 138 BLHS 1999 (tội trộm cắp tài sản). Mục đích là để bảo vệ lợi ích lớn lao cao cả hơn, đó là bảo vệ rừng đặc dụng.“Chúng tôi tự tin về điều này vì hai cấp Tòa Tối cao và Cấp cao thừa nhận là phải xử tội trộm cắp” - vị này nói.
Số phận pháp lý long đong của 5 công dân vụ cưa gỗ khô bắt nguồn từ việc áp dụng pháp luật sai trái của các cơ quan tố tụng. Ảnh: NGÂN NGA
Phải khẳng định ngay điều này: Hành vi chặt phá rừng trái phép của các bị cáo là hành vi vi phạm pháp luật, bị Luật Bảo vệ và phát triển rừng nghiêm cấm. Vấn đề là phải xử lý hành vi vi phạm này sao cho đúng pháp luật chứ không phải vì họ làm sai mà muốn xử kiểu nào cũng được.
Để quy định của BLHS được thực hiện dễ dàng, các bộ NN&PTNT, Tư pháp, Công an, VKSND Tối cao, TAND Tối cao đã cùng nhau ban hành thông tư liên tịch. Chính phủ cũng đã xem xét để ra nghị định hướng dẫn.
Tại sao các vụ xâm hại rừng khác đều dựa theo các quy định đó để xử lý thống nhất, công bằng, còn vụ cưa gỗ khô lại chỉ dựa mỗi BLHS để xử nặng hơn? Hai cấp TAND Tối cao và Cấp cao đã xét xử đúng pháp luật ở chỗ nào mà VKSND tỉnh (hay TAND tỉnh) đòi lấy làm căn cứ?
Thông tư liên tịch số 19/2007 chỉ rõ: Nếu là rừng đặc dụng do các ban quản lý rừng làm chủ rừng thì hành vi khai thác trái phép cây rừng bị xử tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng. Riêng rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh mà tổ chức, cá nhân đã bỏ vốn đầu tư trồng rừng, chăm sóc, bảo vệ thì hành vi khai thác trái phép cây rừng mới có thể xử tội trộm cắp tài sản nếu người vi phạm không phải là chủ rừng.
Còn theo Nghị định 157/2013, hành vi khai thác rừng đặc dụng trái phép đối với gỗ thuộc loài nguy cấp, quý hiếm nhóm IIA có khối lượng dưới 0,3 m3 (như ở trường hợp của năm người trên) bị phạt 2-8 triệu đồng. Việc xử lý hình sự tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng được áp dụng nếu khối lượng gỗ là 5 m3 (hoặc về tội hủy hoại rừng nếu mục đích chặt phá là để cây rừng bị chết nhằm lấy đất làm rẫy, làm nương…).
Như vậy, ngay cả khi rừng đặc dụng Đăk Uy có được trồng thêm rừng thì cũng không thể vì thế mà hành vi vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng bị biến thành hành vi trộm cắp tài sản để xử tội bằng được. Việc xét đến yếu tố tài sản của Nhà nước trong những vụ xâm hại rừng như thế chỉ để làm cơ sở tịch thu tang vật chứ không thể để tùy nghi định tội danh.
Đành rằng án phúc thẩm là chung thẩm, có hiệu lực thi hành. Thế nhưng khi có việc xét xử không đúng, có thể gây ra oan sai thì dẫu có sự đồng ý của TAND Tối cao thì án đó cũng không thể nào là dấu chấm hết. Dư luận sẽ tiếp tục chờ một cái kết mới khách quan, đúng đắn hơn thông qua công tác giám sát chặt chẽ của các cơ quan chuyên trách của Quốc hội.
