Án hình sự nhưng lại xử… dân sự

TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xử giám đốc thẩm đã chấp nhận kháng nghị của VKSND cùng cấp liên quan đến vụ tranh chấp mua bán dược phẩm vì có dấu hiệu của tội phạm phải xử lý theo thủ tục tố tụng hình sự. Nguyên đơn trong vụ án này là Công ty Cổ phần dược phẩm TV. Pharm (gọi tắt là Công ty TV. Pharm), bị đơn là Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Khánh Sơn (Khánh Hòa).

Tòa hai lần nói khởi tố, công an không chịu

Theo hồ sơ, TTYT huyện là đơn vị sự nghiệp có chức năng mua thuốc (dược phẩm) theo quy định để điều trị cho bệnh nhân. Theo quy trình thì đơn vị cung cấp thuốc cho TTYT phải tham gia đấu thầu do Sở Y tế tỉnh tổ chức và phải trúng thầu. Ngoài ra, đơn vị trúng thầu còn phải làm hợp đồng và bản thương thảo hợp đồng với TTYT, căn cứ vào hợp đồng đơn vị trúng thầu mới được cung cấp thuốc.

Về quy trình nhập thuốc, các bộ phận của TTYT phải lập dự trù thuốc báo cáo lên lãnh đạo. TTYT sẽ lập hội đồng thuốc và điều trị xem xét, rồi giao bộ phận dược để liên hệ đơn vị trúng đấu thầu cung cấp thuốc, chuyển thuốc đến kèm theo hóa đơn. Cuối cùng, TTYT căn cứ vào hóa đơn sẽ thanh toán cho đơn vị cung cấp thuốc.

TTYT huyện và Công ty TV. Pharm đã ký hai hợp đồng mua bán thuốc vào tháng 7-2011 (giá trị 7,5 triệu đồng) và hợp đồng vào tháng 9-2013 (giá trị hơn 23 triệu đồng). Nhưng từ ngày 19-10-2012 đến 21-1-2014, lạm dụng chức vụ kế toán và sự quản lý lỏng lẻo của TTYT và Công ty TV. Pharm, bà Nguyễn Thị Thắm đã yêu cầu Công ty TV. Pharm cung cấp thuốc ngoài hợp đồng. Nhưng các hóa đơn cung cấp thuốc đều thể hiện Công ty TV. Pharm xuất bán thuốc cho TTYT với tổng giá trị hơn 2,9 tỉ đồng.

Sau khi nhận thuốc, bà Thắm không nhập kho đơn vị mà đem ra ngoài bán số thuốc có giá trị 2,7 tỉ đồng, đã thanh toán được hơn 661 triệu đồng, còn lại chưa thanh toán. Để che đậy hành vi của mình, bà Thắm giả mạo chữ ký của giám đốc TTYT trong biên bản đối chiếu công nợ với Công ty TV. Pharm lập ngày 24-1-2014, sau đó đóng dấu của TTYT gửi cho Công TV. Pharm.

Từ đó Công ty TV. Pharm có đơn khởi kiện yêu cầu tòa án buộc TTYT huyện Khánh Sơn phải liên đới cùng bà Thắm thanh toán số tiền còn lại là hơn 2,1 tỉ đồng.

Sau khi thụ lý đơn khởi kiện, TAND huyện Khánh Sơn nhận thấy hành vi của bà Thắm có dấu hiệu tội phạm nên đã có công văn kiến nghị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa xử lý hình sự và tạm đình chỉ vụ án chờ kết quả giải quyết. Nhưng ngày 3-12-2015, công an tỉnh có công văn xác định đây là quan hệ dân sự. Tháng 8-2016, TAND huyện tiếp tục có công văn đề nghị khởi tố, điều tra làm rõ hành vi của bà Thắm và trách nhiệm của ban giám đốc TTYT. Nhưng lần này cơ quan CSĐT công an huyện cũng không thụ lý, điều tra vì cho rằng đã có kết luận của công an tỉnh. Cuối cùng, TAND huyện phải tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục dân sự.

Dấu hiệu tội phạm

Tháng 4-2017, TAND huyện xử tuyên buộc bà Thắm phải thanh toán cho Công ty TV. Pharm hơn 2,1 tỉ đồng. Đồng thời bản án sơ thẩm cũng nhận định hành vi của bà Thắm có dấu hiệu tội phạm, tòa án huyện đã yêu cầu công an cùng cấp khởi tố điều tra nhưng cơ quan này không làm nên tòa án phải giải quyết vụ án theo pháp luật tố tụng dân sự.

Bản án sơ thẩm nêu: “Tuy vậy, HĐXX xét thấy cần thiết phải kiến nghị đến viện trưởng VKSND tỉnh, giám đốc Công an tỉnh Khánh Hòa xem xét chỉ đạo khởi tố điều tra hành vi có dấu hiệu tội phạm của bà Thắm, tránh bỏ lọt tội phạm”. Cùng ngày, TAND huyện đã ban hành công văn kiến nghị nội dung nêu trên.

Tại quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm của TAND tỉnh nêu lý do vì người kháng cáo đã triệu tập hợp lệ hai lần nhưng vắng mặt.

Ngày 17-1, VKSND Cấp cao tại TP Đà Nẵng có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cùng cấp hủy quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm của TAND tỉnh và bản án sơ thẩm của TAND huyện để giải quyết lại theo pháp luật.

Tại phiên xử giám đốc thẩm mới đây, HĐXX chấp nhận kháng nghị, giao cho tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án. TAND Cấp cao tại TP Đà Nẵng nhận định sau khi thụ lý vụ án, TAND huyện đã kiến nghị cơ quan điều tra xử lý hình sự đối với bà Thắm là đúng quy định. Tuy nhiên, khi không được cơ quan CSĐT chấp nhận, tòa án lại giải quyết theo tố tụng dân sự, buộc bà Thắm phải thanh toán tiền cho Công ty TV. Pharm là không đúng Điều 1 và 2 BLTTDS. Lẽ ra tòa án sơ thẩm phải tiếp tục kiến nghị viện trưởng VKSND tỉnh và giám đốc công an tỉnh xử lý hình sự và tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự.

Theo HĐXX, giám đốc thẩm hành vi của bà Thắm có dấu hiệu tội phạm của tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản theo Điều 355 BLHS 2015. Vì thế hành vi này phải được xử lý theo thủ tục tố tụng hình sự, đồng thời xem xét, làm rõ trách nhiệm của TTYT huyện. Việc xét xử của TAND huyện theo thủ tục tố tụng dân sự đồng thời lại kiến nghị khởi tố điều tra đối với hành vi chiếm đoạt hơn 2,1 tỉ đồng của bà Thắm là không đúng về tố tụng và bản chất vụ án.

Mới đây, viện trưởng VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng đã thông báo rút kinh nghiệm về việc giải quyết vụ án này đến VKSND các tỉnh, TP khu vực miền Trung - Tây Nguyên để nghiên cứu, rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự.