Một trong các nguyên nhân quan trọng khiến chi phí logistics (vận tải, bảo quản hàng hóa, thuê kho bãi…) tại Việt Nam (VN) cao hơn thế giới là do nước ta có nhiều trạm thu phí đi từ Bắc vào Nam nên đẩy chi phí vận chuyển lên cao. Đây là nhận định của nhiều ý kiến tại hội nghị trực tuyến “Cắt giảm chi phí logistics để nâng cao chuỗi giá trị nông sản Việt”, do Hiệp hội Nông nghiệp số VN phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics VN tổ chức ngày 9-7.
Chi phí liên tục tăng cao
Ông Võ Quan Huy, Công ty TNHH Huy Long An, cho biết mỗi năm công ty xuất khẩu khoảng 15.000 tấn chuối đi Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia... thì chi phí logistics chiếm đến khoảng 30%, trong đó chi phí sau thu hoạch chiếm nhiều nhất. Trong sáu tháng đầu năm nay, chi phí này tăng lên 45% do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
“Thêm vào đó, thời gian qua Trung Quốc thay đổi quy trình kiểm dịch thực vật khiến công ty mất thêm 5%-7% sản phẩm vì hư hỏng trong thời gian chờ đợi kiểm dịch. Chi phí vận chuyển, bốc xếp… tiếp tục làm tăng thêm 1-2 triệu đồng mỗi container” - ông Huy nêu thực tế.
Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Phú Lê Văn Quang cũng thông tin: Hiện vận chuyển một container từ VN sang Mỹ chi phí hết khoảng 41 triệu đồng, sang Nhật Bản hết 16 triệu đồng. Thế nhưng nghịch lý là cũng một container đó, vận chuyển từ TP.HCM ra Hà Nội mất 80 triệu đồng, nghĩa là gấp nhiều lần so với vận chuyển quốc tế. Tương tự, vận chuyển một container từ Cà Mau lên TP.HCM mất 18 triệu đồng.
Phân tích sâu về nguyên nhân khiến chi phí logistics nội địa cao chót vót như vậy, ông Quang cho rằng đó là do nước ta có nhiều trạm thu phí đi từ Bắc vào Nam nên đẩy giá chi phí vận chuyển lên cao. Trong khi đó nước ta có vận chuyển đường biển, đường sông rất thuận lợi nhưng không phát huy được vì không có hệ thống cảng nội địa tốt.
“Các cơ quan, ban, ngành cần quy hoạch lại logistics của ngành nông nghiệp VN nhằm làm giảm chi phí, giúp tăng khả năng cạnh tranh. Chứ như hiện giờ, một container tôm vận chuyển từ TP.HCM đến biên giới Trung Quốc mất 100 triệu đồng, trong khi đó Ecuador cũng vận chuyển đến biên giới Trung Quốc, cách hàng ngàn kilomet nhưng chi phí chỉ bằng chưa tới một nửa của mình. Tại sao lại nghịch lý như thế?” - ông Quang đặt vấn đề.
Chi phí logistics của trái vải thiều chiếm 30%-40% giá trị sản phẩm. Trong ảnh:Vải thiều đang được đóng thùng để xuất khẩu sang Nhật. Ảnh: CTV
Mở đường bay thẳng chuyên chở hàng hóa
Chia sẻ tại hội nghị, ông Đỗ Xuân Quang, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Hàng không VietJet, dẫn lại các ý kiến cho rằng cước vận chuyển hàng không của VN quá cao so với thị trường thế giới. Thậm chí, cước hàng không bằng hoặc vượt quá giá trị của hàng hóa.
“Đơn cử như một ký thanh long xuất khẩu đi Mỹ có giá 3 USD thì cước đi Mỹ cũng trên 3 USD. Như vậy, giá nông sản cộng với cước chi phí vận chuyển và các loại phí khác là trên 7 USD/kg. Giá cao như vậy khiến nông sản Việt khó cạnh tranh” - ông Quang dẫn chứng.
Nguyên nhân khiến chi phí vận chuyển hàng không cao như vậy, theo ông Quang, là do nước ta chưa có đường bay thẳng chuyên chở hàng hóa đi Mỹ, châu Âu mà phải bay qua nhiều chặng. Cạnh đó, nước ta chưa có đội máy bay chuyên chở hàng hóa mà chỉ tận dụng cùng với máy bay chuyên chở hành khách nên kỹ thuật bảo quản hàng hóa, kho lạnh máy bay còn hạn chế.
“Có một điều đáng buồn là hiện nay 90% sản lượng hàng hóa quốc tế vận chuyển tại VN là do các hãng hàng không nước ngoài đảm nhận. Các hãng hàng không nước ta hiện nay chỉ đáp ứng 10% sản lượng hàng hóa xuất khẩu” - ông Quang chia sẻ.
Về giải pháp cụ thể, ông Quang cho rằng cần phải mở đường bay thẳng, xây dựng đội máy bay chuyên chở hàng cho VN. “Bản thân chúng tôi đang tìm cách để mở đường bay thẳng. Dự kiến vào 2-9 tới, chúng tôi sẽ kết hợp với một hãng hàng không của Mỹ mở đường bay thẳng từ Hà Nội đi Chicago và Los Angeles bằng máy bay chở hàng. Chúng tôi cũng dự định mở chuyến bay thẳng tới châu Âu bằng máy bay chuyên chở hàng hóa” - ông Quang tiết lộ.
| Khâu trung gian đẩy giá nông sản tăng Bà Nguyễn Thị Thành Thực, Chủ tịch Công ty cổ phần Bagico, nêu thực tế: Hiện vận chuyển các mặt hàng rau quả từ Đắk Lắk chở sang tổng kho của Siêu thị Big C tại Đức Trọng ở Lâm Đồng mất 2.000 đồng/kg. Từ Đức Trọng vận chuyển về đến TP.HCM mất thêm 2.000 đồng/kg nữa. “Vận chuyển rau củ quả từ Đắk Lắk xuống TP.HCM mất hơn một ngày với chi phí hơn 4.000 đồng/kg thì không bao giờ có chuyện giá nông sản đến tay người tiêu dùng có thể đảm bảo hợp lý được” - bà Thực nhận xét. Từ thực tế đó, bà Thực đề xuất: “Tối thiểu mỗi huyện nông nghiệp cần có một trung tâm logistics như vậy để không tốn quá nhiều chi phí cho các khâu trung gian” - bà Thực đề xuất. Chi phí logistics chiếm gần 30% trong sản xuất nông sản Thông tin tại hội nghị cho biết hiện nay chi phí logistics đang chiếm đến 29,5% trong sản xuất nông sản, đặc biệt là những sản phẩm như rau quả. Trong 29,5% này thì chi phí vận tải chiếm 60%. Sau đó là xếp dỡ 20%, lưu trữ 14%. Tiếp đó là chi phí về bao bì, phí cảng… Đơn cử như với vải thiều, chi phí logistics chiếm 30%-40% giá trị sản phẩm, mít tươi 17%, phân bón 12%-25%, thanh long đông lạnh dưới 20%, nước ép trái cây 20%, thịt gà tươi và gà đông lạnh 12%-20%, gạo 20%-22%... |
Miền Tây buồn vì hạ tầng yếu kém
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương, nhìn nhận chi phí logistics với nông sản ở VN do nhiều yếu tố chi phối. Đó là hạ tầng logistics còn yếu, phân bổ không đều. Sự kết nối giữa các phương tiện vận tải với nhau, kết nối giữa các trung tâm logistics với các phương tiện vận tải và doanh nghiệp còn chưa gắn kết.
Trong khi đó, các loại phí BOT, phí cảng biển, các thủ tục về an toàn thực phẩm, kiểm dịch khi triển khai mất nhiều thời gian... cũng tạo áp lực cho sản xuất nông nghiệp, gây ra tắc nghẽn.
“Một lãnh đạo ở ĐBSCL tâm sự với tôi rằng họ nhìn ra miền Trung thấy thèm, vì hầu như ở tỉnh nào cũng có cảng. Trong khi đó, hàng hóa ở ĐBSCL dồi dào nhưng cảng rất ít, gần như không có. Hạ tầng đã thiếu, phân bổ lại không nhiều khiến cho giá thành logistics bị đẩy lên cao. Chúng ta đang rất cần các trung tâm logistics nông sản quy mô lớn, phục vụ cho cả một vùng, giúp giảm chi phí logistics” - ông Hải cho biết.
Phân tích thêm, ông Hải nhận định hiện vận chuyển đường sông, đường thủy có giá thành rẻ nhưng lại phụ thuộc yếu tố bến bãi, phương tiện bốc xếp…, cần nâng cấp hiện đại hơn nữa. “Đồng thời, các doanh nghiệp cũng cần tăng kết nối với vận chuyển đường sắt để tối ưu chi phí” - ông Hải khuyến nghị.
| Sẽ xóa bỏ hình thức thương mại tiểu ngạch Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cho hay sẽ xóa bỏ hình thức thương mại tiểu ngạch đã tồn tại trong một thời gian dài. Trước hết là các hoạt động tạm nhập tái xuất, sau đó là các hình thức xuất nhập khẩu. “Vấn đề này Bộ Công Thương đã thể hiện qua một số thông tư ban hành trong thời gian gần đây không cho phép hình thức tạm nhập tái xuất qua tiểu ngạch từ đầu năm 2021” - ông Hải thông tin.
Các ga vận chuyển nông sản đều tập trung ở phía Bắc Ông Phan Quốc Anh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt VN, thừa nhận hiện nay vận chuyển đường sắt đang thiếu quy hoạch đồng bộ về hạ tầng phục vụ vận chuyển nông sản; thiếu kết nối giữa đường sắt và các cảng sông, cảng biển, nơi tập kết nông sản. “Hiện có bốn ga liên vận quốc tế vận chuyển nông sản là Lào Cai, Yên Viên, Đồng Đăng, Hải Phòng thì đều tập trung ở khu vực phía Bắc. Do đó, cần phải quy hoạch một số ga đường sắt thuộc khu vực miền Trung và miền Nam thành ga liên vận quốc tế” - ông Anh kiến nghị. Đại diện Tổng Công ty Đường sắt VN cũng nêu một thực tế: Hiện tổng chi phí khi xuất khẩu chính ngạch thấp hơn so với xuất khẩu tiểu ngạch. Do đó, cơ quan này khuyến nghị các công ty xuất khẩu nên thực hiện chuyển đổi phương thức xuất khẩu từ tiểu ngạch sang chính ngạch. |
