Kiểm soát thương nhân nước ngoài mua bán nông sản

Đó là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa tại Hội nghị phổ biến pháp luật về hoạt động thương nhân nước ngoài ở Việt Nam diễn ra chiều 7-9 tại Hà Nội. Bà Thoa cho biết Bộ Công Thương sẽ tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan tăng cường kiểm tra, kiểm soát, kịp thời xử lý nghiêm thương nhân nước ngoài có hành vi vi phạm thu mua nông sản.

Giá rớt thê thảm

Theo Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), từ tháng 5-2011 đến nay, hiện tượng thương nhân nước ngoài qua đường du lịch vào thu gom nông thủy sản diễn ra ngày càng nhiều. Điều này dẫn đến việc họ thao túng, ép giá các mặt hàng nông sản, từ đó phá vỡ các quy hoạch vùng nguyên liệu và công nghiệp chế biến, gây bất ổn thị trường. Đặc biệt, một số thương nhân nước ngoài còn yêu cầu nông dân trộn gạo trắng với gạo thơm để họ có thể gian lận, tăng lợi nhuận. Thực tế trên khiến nhiều nhà máy bị mất nguồn nguyên liệu, hoạt động cầm chừng, trong khi nông dân đổ xô đi nuôi, trồng các giống cây theo “đơn hàng ngoại” cấp tốc, khi lượng ít thì thương lái nước ngoài mua giá cao nhưng nhiều hàng thì hạ giá hoặc quỵt nợ.

Vải thiều là một mặt hàng nông sản đã bị thương lái nước ngoài mua gom sau đó rớt giá thê thảm, xuống còn 30-70%. Ảnh: TVĐ

Ông Nguyễn Đăng Khoa, Trưởng phòng Pháp chế (Cục Quản lý thị trường), dẫn chứng: Nhiều mặt hàng nông sản như vải thiều, thanh long, dưa hấu, dứa, gạo... đã bị thương lái nước ngoài mua gom sau đó rớt giá thê thảm, xuống còn 30%-70%. Điển hình là từ cuối năm 2011 đến đầu năm 2012 khi các thương lái nước ngoài mua gom khoai lang tại huyện Bình Minh (Vĩnh Long), giá khoai lang tím tại địa phương được bán từ 800.000 đến 900.000 đồng/tạ. “Tuy nhiên, từ quý II-2012, khi họ không tiếp tục mua khoai lang, đến nay giá khoai lang tím chỉ còn khoảng 180.000 đến 190.000 đồng/tạ, việc tiêu thụ khoai đang gặp khó khăn rất lớn” - ông Khoa nêu thực tế.

Có việc hám lợi nên tiếp tay

Theo ông Võ Văn Quyền, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nhu cầu thế giới về hàng nông sản của Việt Nam ngày càng tăng. Ngoài ra, một bộ phận thương nhân trong nước vì lợi ích riêng đã tiếp tay với thương nhân nước ngoài để kiếm lời. Thậm chí nhiều nông dân vì lợi ích trước mắt đã bán hàng trực tiếp cho thương nhân nước ngoài và không hề biết là đang vi phạm các quy định của pháp luật Việt Nam.

“Bên cạnh đó, một số trường hợp hoạt động trái pháp luật thu mua nông sản ồ ạt, không phân biệt chất lượng, kích cỡ, chủng loại, tạo ra đơn hàng riêng... Điều này làm ảnh hưởng đến uy tín hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, tác động xấu đến môi trường, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên, gây thiệt hại cho người sản xuất” - ông Quyền nói.

Lỗi ở cơ quan quản lý!

Theo ông Võ Văn Quyền, để xảy ra hiện tượng thương nhân nước ngoài thu mua ồ ạt là trách nhiệm của các cơ quan quản lý. Mặc dù luật pháp và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn rất đầy đủ nhưng cơ quan quản lý tại các địa phương đã không xử lý kịp thời.

Đồng quan điểm, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa cho rằng phần lớn thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam đều tuân thủ pháp luật, giúp cho hàng nông sản trong nước được mua bán, trao đổi. Tuy nhiên, có một bộ phận nhỏ núp bóng dưới hình thức du lịch vào kinh doanh chụp giật, trái phép. “Do vậy, cần phân loại rõ từng đối tượng cụ thể để có chính sách hỗ trợ hoặc siết chặt công tác quản lý. Bên cạnh đó, cần tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến từng địa phương, từng người dân để tránh thiệt hại cho bà con nông dân” - bà Thoa nhấn mạnh.

TRÀ PHƯƠNG