Khó bình ổn thị trường vàng

Ngày 23-4 là ngày thứ hai của đợt thanh tra về chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đối với hoạt động kinh doanh vàng, huy động và cho vay vốn bằng vàng.

Thất bại với chính sách vàng?

Thanh tra Chính phủ cho biết sẽ tiến hành thanh tra hoạt động điều hành của NHNN từ thời kỳ năm 2009 đến hết tháng 3-2013. Trong thời kỳ này, đáng lưu ý nhất là năm 2012, năm thị trường vàng có nhiều biến động lớn với những cơn lên xuống về giá ngoài tầm kiểm soát. Sự biến động này do nhiều nguyên nhân. Trong đó, thị trường vàng thế giới có nhiều đợt tăng cao và giảm sâu nên thị trường vàng trong nước bị ảnh hưởng. Đây cũng là năm NHNN tham mưu soạn thảo để Chính phủ ban hành Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, sự ra đời của văn bản này đã có tác động mạnh lên thị trường trong nước.

Như vậy, thị trường vàng Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi hai yếu tố song hành giá thế giới và chính sách điều hành, tạo ra tâm lý hoài nghi đối với người dân.

Qua 10 phiên đấu thầu với hơn 11 tấn vàng, giá vàng trong nước vẫn cao hơn thế giới đến gần 6,5 triệu đồng/lượng. Ảnh: HTD

Khi đưa ra Nghị định 24, NHNN muốn quy thị trường vàng về một mối, thuận lợi cho cơ quan quản lý với kỳ vọng thiết lập lại trật tự chỉ có một thương hiệu vàng là SJC. Thế nhưng sự kỳ vọng của NHNN chưa có kết quả đã phát sinh vô vàn bất ổn như việc từ nhiều thương hiệu vàng chuyển thành một thương hiệu duy nhất, nảy sinh nhiều vàng nhái SJC, thêm phí gia công, phí chuyển đổi bao bì vàng miếng…

Đặc biệt hơn, để thực hiện mục tiêu đưa giá vàng nội địa sát với giá thế giới, NHNN đã tung ra chính sách đấu thầu vàng miếng. Vậy mà qua 10 phiên đấu thầu với hơn 11 tấn vàng, giá vàng trong nước vẫn cao hơn thế giới đến gần 6,5 triệu đồng/lượng. Để lý giải cho việc giá vàng trong nước cao hơn giá thế giới mức kỷ lục, tối 19-4, ông Nguyễn Quang Huy, Vụ trưởng Vụ Quản lý Ngoại hối (NHNN), chỉ nói rằng: Trong hai phiên đấu thầu gần đây, giá vàng thế giới giảm mạnh nhưng giá vàng trong nước điều chỉnh không kịp khiến mức chênh lệch giá cao.

Lộ rõ lợi ích nhóm

Chia sẻ với báo Pháp Luật TP.HCM, chuyên gia tài chính TS Ngô Trí Long cho rằng quyết định thanh tra NHNN là cần kíp, hợp lý trong bối cảnh thị trường vàng trong nước quá bất ổn. Chính sách quản lý vàng của NHNN thời gian qua làm cho thị trường lộn xộn, gia tăng đầu cơ và xuất hiện lợi ích nhóm.

Ông Long phân tích, cơ chế chưa rõ ràng gây ra tình trạng lộn xộn, mất cân đối tài khoản vàng làm nảy sinh thiếu hụt. Do đó mới xảy ra chuyện gia hạn tất toán vàng cho các NHTM đến 30-6-2013 sau nhiều lần điều chỉnh thời hạn.

Về quy định kinh doanh vàng miếng, ông cho rằng NHNN đã quy định quá chặt điều kiện kinh doanh, dẫn đến việc “hủy diệt” nhiều DN vàng dẫn đến bất bình đẳng trong kinh doanh như điều kiện phải có vốn 100 tỉ đồng… “Đó là những điều kiện mà chỉ có “ông lớn” mới thỏa mãn được. Như thế đã tạo lợi ích cho các doanh nghiệp lớn và tạo ra độc quyền thương hiệu. Lợi một nhưng hại mười, cung cầu mất cân đối…” - ông Long đánh giá.

Mặt khác, việc NHNN tham gia kinh doanh vàng, ôm đồm nhiều vai trò đã vô hình trung kích động thị trường, khó tạo sự bình ổn. Quá trình đó vẫn chỉ đem lại lợi ích cho doanh nghiệp lớn. Trong khi đó, chưa chắc các đơn vị trúng thầu vàng đã đem vàng về phục vụ cho mạng lưới kinh doanh của mình, thay vào đó họ bán lại cho các doanh nghiệp khác để kiếm lời.

Về mức định giá và dự báo giá, ông Long cho rằng NHNN thừa nhận giá vàng trong nước điều chỉnh chậm hơn so với thế giới là không hợp lý. Nguyên tắc đấu thầu là NHNN không để bị lỗ và họ được quyền nhập khẩu vàng, đăng ký tài khoản vàng thế giới. Với phương thức này, NHNN khi đặt lệnh là đã nắm được giá vàng thế giới ra sao. Chẳng hạn, NHNN định đưa ra một tấn vàng cho phiên đấu thầu ngày hôm sau thì đã biết được giá vàng thế giới rồi.

“Điều hành giá vàng hoàn toàn khác với giá xăng dầu. Thay vì xăng dầu dự báo và đặt hàng trước cả tháng thì vàng đặt lệnh ngay thời điểm chào giá, không phụ thuộc vào khâu dự báo giá. Do đó NHNN có thể định giá sát với giá thế giới, kiểm soát doanh nghiệp đấu thầu” - ông Long cho biết thêm.

TRÀ PHƯƠNG