Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã và đang vào cuộc mạnh mẽ để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi nạn tín dụng đen theo chức năng và nhiệm vụ của NHNN.
Lo ngại tín dụng đen núp bóng
Thời gian qua, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” xảy ra tại nhiều địa phương, gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự với thủ đoạn rất tinh vi, phức tạp.
Các đối tượng lợi dụng mạng viễn thông, Internet, núp bóng các doanh nghiệp có chức năng cho vay tài chính, dịch vụ đòi nợ, kinh doanh cầm đồ, tạo vỏ bọc, đối phó với cơ quan chức năng để tổ chức các hoạt động cho vay không thế chấp, huy động vốn, kinh doanh tài chính, góp vốn, góp tài sản kinh doanh với lãi suất rất cao (từ 100% đến 300%, thậm chí lên đến 700%/năm đối với khoản tiền ở thời điểm vay) nhằm thu lợi bất chính.
Tại Phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về kinh tế - xã hội vừa qua, một số ĐBQH cho hay, nhiều cử tri lo lắng trước tình trạng tín dụng đen, cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê theo kiểu xã hội đen ngày càng tăng, không chỉ ở các thành phố lớn mà đã xuất hiện cả ở nông thôn, các vùng xa xôi, hẻo lánh. Hệ lụy là nhiều gia đình tán gia, bại sản, gây mất trật tự an ninh, xã hội.
Đề cập đến hoạt động tín dụng đen trên địa bàn tỉnh Đăk Nông, ông Trần Xuân Hải – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Nông từng cho biết: Thời gian qua, tình hình các nhóm đối tượng liên quan đến hoạt động tín dụng đen trên địa bàn tỉnh có nhiều diễn biến phức tạp. Xuất hiện ở nhiều địa bàn, không chỉ ở các trung tâm huyện, thị mà về tận vùng nông thôn, buôn làng.
Nổi lên là các nhóm đối tượng cho vay tín chấp, núp bóng dưới hình thức kinh doanh dịch vụ cầm đồ, công ty tài chính, công ty đòi nợ thuê…(có cấp phép hoặc không có cấp phép, treo biển hoặc không có treo biển), tổ chức phát tờ rơi, dán quảng cáo, đăng thông tin trên các trang mạng. Thực chất đây là hoạt động tín dụng đen gây khó khăn cho công tác quản lý, phòng ngừa đấu tranh, từ đó nảy sinh các vấn đề phức tạp về tội phạm hình sự, ma túy và tệ nạn xã hội.
Qua rà soát của Công an tỉnh, phát hiện trên địa bàn có 04 nhóm với 27 đối tượng có biểu hiện nghi vấn hoạt động tín dụng đen. Các đối tượng chủ yếu dùng tờ rơi tiếp thị với nhiều hình thức khuyến mãi hấp dẫn để thu hút người vay như: Vay không cần thế chấp, thủ tục đơn giản, nhận tiền ngay…trên thực tế thì người vay phải trả lãi suất rất cao (từ 282-365%/năm), nhiều trường hợp không có khả năng trả nợ do lãi mẹ đẻ lãi con.
Khi đó, bọn chúng sẽ có nhiều thủ đoạn đòi nợ hết sức manh động, gây sức ép đối với người đi vay và nhân thân của họ như: Đe dọa, khủng bố về tinh thần, sử dụng vũ lực (ở mức độ chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự), đổ chất thải, chất bẩn vào nơi ở, nơi sinh hoạt của người vay, tụ tập đông người tại nơi làm việc, kinh doanh, sản xuất của họ và người thân để gây sức ép, thuê người các đối tượng hình sự, thanh thiếu niên hư hỏng để đe dọa, gây sức ép…
Trong khi đó, ông Đinh Khắc Đính, Phó Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam cho biết, không khó để bắt gặp các hình thức quảng cáo cho vay với thủ tục nhanh gọn, không cần thế chấp tài sản, chỉ cần photo một số giấy tờ tùy thân như CMND, sổ hộ khẩu, giấy phép lái xe, đăng ký xe máy là nhận tiền ngay tại các khu vực công cộng.
Trên những cột điện, gốc cây, ở nhiều con ngõ, ngách, đặc biệt trên mạng xã hội hoặc núp bóng dưới hình thức cửa hàng cầm đồ, công ty tư vấn đầu tư, dịch vụ tài chính.
Ngoài những đối tượng chơi lô, đề, cờ bạc hoặc các hoạt động bất hợp pháp khác tìm đến tín dụng đen thì đối tượng vay hiện nay còn là những người có kinh tế khó khăn, thiếu vốn để đầu tư phát triển sản xuất, đặc biệt là người dân ở nông thôn, vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ thấp, thiếu hiểu biết về pháp luật hoặc những người có khó khăn đột xuất cần tiền để giải quyết.
"Họ cho rằng chỉ cần vay vài ngày rồi trả, lãi cao một chút nhưng số tiền vay không quá lớn nên không đáng lo", ông Đính nói.
Tình trạng tín dụng đen, cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê theo kiểu xã hội đen ngày càng tăng, không chỉ ở các thành phố lớn mà đã xuất hiện cả ở nông thôn, các vùng xa xôi, hẻo lánh.
Những giải pháp của ngành Ngân hàng
Để đẩy lùi tín dụng đen, Thống đốc NHNN liên tiếp yêu cầu các TCTD đẩy mạnh triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức và người dân tiếp cận vốn; có giải pháp tín dụng phù hợp đáp ứng nhu cầu hợp pháp của người dân, góp phần hạn chế tín dụng đen.
Đồng thời Thống đốc yêu cầu các Vụ, cục chức năng triển khai các nhiệm vụ khác để việc đẩy lùi tín dụng đen đạt hiệu quả: Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các văn bản pháp luật về cơ chế, chính sách tín dụng ngân hàng, các gói, khoản cho vay ưu đãi đến mọi tầng lớp nhân dân.
Thứ hai, nghiên cứu ban hành các chính sách mở rộng, đa dạng các loại hình cho vay, các sản phẩm dịch vụ ngân hàng; Phát triển các công ty tài chính, tổ chức tài chính vi mô phủ khắp các vùng, miền với thủ tục nhanh gọn và thuận tiện, đáp ứng nhu cầu vay vốn chính đáng, hợp pháp phục vụ đời sống, tiêu dùng của nhân dân để góp phần ngăn chặn "tín dụng đen";
Thứ ba, tiếp tục đẩy mạnh huy động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nhân dân, phát huy tiềm năng, nội lực của nền kinh tế.
Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ cho vay, thanh toán trực tuyến, gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản quy trình, thủ tục vay vốn theo hướng thuận lợi để mọi tầng lớp nhân dân dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn vay hợp pháp khi có nhu cầu;
Thứ năm, nghiên cứu về cơ chế, quy định pháp luật để quản lý hoạt động vay ngang hàng, vay trực tuyến.
Thứ sáu, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các TCTD, đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, kịp thời phát hiện, xử lý các vi phạm, chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra đối với các vụ việc có dấu hiệu tội phạm để điều tra, xử lý trước pháp luật, nâng cao hiệu quả răn đe, phòng ngừa chung. Chỉ đạo hệ thống ngân hàng quản lý cán bộ, nhân viên chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, không tham gia các hoạt động liên quan đến “tín dụng đen”.
Thứ bảy, chấp hành nghiêm quy định của Luật Giám định tư pháp và các văn bản hướng dẫn liên quan; đẩy nhanh tiến độ trả lời các yêu cầu của cơ quan điều tra về giám định tài chính, cung cấp thông tin, tài liệu phục vụ điều tra vụ án liên quan đến “tín dụng đen”.
