Đây là thông tin được Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng đưa ra tại Hội thảo “Quy hoạch thủy điện vừa và nhỏ, phát triển năng lượng tái tạo: An toàn – Hiệu quả - Bền vững” do Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) phối hợp tổ chức ngày 5-10.
Ông Hoàng Quốc Vượng cho biết Việt Nam là nước có tiềm năng lớn về phát triển thủy điện. Theo số liệu thống kê của Bộ Công thương, tổng công suất lắp máy đã đạt 35.000 MW và lượng điện bình quân năm khoảng 300 tỉ kWh.
Tuy nhiên, khi rà soát trên nhiều phương diện, 468 dự án thủy điện vừa và nhỏ đã bị loại bỏ khỏi quy hoạch. Việc khởi động lại các dự án thủy điện này chưa được xem xét vì Bộ Công Thương đã rất nghiêm túc khi đưa ra quyết định.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng. Ảnh: TP
Theo ông Vượng, các nhà máy thủy điện hiện có đã góp phần quan trọng đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, việc phát triển thủy điện đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.
Tuy nhiên, để xây dựng các công trình thủy điện, cũng đã phải thu hồi khá nhiều đất đai các loại. Bình quân 1 MW thủy điện vừa và nhỏ chiếm dụng khoảng 7,41 ha (trong đó có 0,078 ha đất ở, 0,256 ha đất lúa, 0,808 ha đất màu, 2,726 ha đất rừng, 1,507 ha đất sông suối) và tái định cư 0,16 hộ dân.
“Quá trình xây dựng công trình cũng ảnh hưởng nhất định đến môi trường và công trình giao thông hiện có. Việc hình thành các tuyến đường phục vụ thi công và vận hành công trình cũng bị “lâm tặc” lợi dụng tiếp cận để gia tăng chặt phá, vận chuyển gỗ trái phép”- Thứ trưởng Bộ Công Thương chia sẻ.
Công tác quản lý nhà nước về thủy điện mặc dù đã được tăng cường nhưng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Trong đó, có nguyên nhân là các cơ quan liên quan ở địa phương còn hạn chế về nhân lực chuyên môn và thiếu quan tâm.
Một số chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu cũng chưa nghiêm túc thực hiện, thậm chí còn vi phạm quy định pháp luật trong quá trình đầu tư xây dựng hoặc vận hành khai thác; năng lực quản lý dự án, thiết kế và thi công của nhiều đơn vị chưa đáp ứng yêu cầu. Vì vậy, chất lượng của quy hoạch và công trình xây dựng tại một số dự án chưa đáp ứng yêu cầu, còn vi phạm quy định vận hành gây bức xúc trong dư luận.
Hội thảo thu hút sự quan tâm của đông đảo chuyên gia, báo chí. Ảnh: DĐ
Tại hội thảo, ông Đỗ Đức Quân, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương), đã đưa ra các giải pháp để phát triển bền vững và hiệu quả thủy điện nhỏ ở Việt Nam. Theo đó cần nâng cao hiệu quả công tác rà soát, đánh giá quy hoạch thủy điện các công trình thủy điện đang vận hành khai thác; tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện và tuân thủ các quy định của pháp luật.
Chính phủ, các Bộ, ngành sớm xem xét để bổ sung, điều chỉnh các Nghị định, Thông tư, chế tài, thể chế để kịp thời đáp ứng với việc đầu tư phát triển thủy điện nhỏ đảm bảo hiệu quả và bền vững; xem xét việc thu hút đầu tư vào thủy điện nhỏ đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Còn TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam, cho rằng tiềm năng thuỷ điện của Việt Nam vẫn còn, chúng ta có những lợi thế thì cần nên khai thác, phát triển. Câu hỏi là tại sao Quốc hội đã quyết định xoá bỏ hàng trăm dự án thuỷ điện trong thời gian vừa qua? Đây có phải là lỗi của bản thân các dự án thuỷ điện hay không?
Theo ông Thiên, lý do không phải là bản thân các dự án thuỷ điện mà do cách làm, do cơ chế, chính sách và chủ trương của chúng ta thời gian qua.
"Một thời chúng ta cho phát triển ồ ạt các dự án thuỷ điện, không có quy hoạch nên tác động lớn đến môi trường sinh thái và hiệu quả. Vấn đề khôi phục các dự án thuỷ điện hiện nay không phải quay lại với mô hình cũ mà phải có cách làm, có mô hình mới, bền vững hơn, an toàn hơn”- ông Thiên nói.
