Cũng như mọi hiện tượng xã hội, game online có hai mặt tích cực và tiêu cực. Thế nhưng không như ở các nước khác, nó phát triển thái quá, mang đến những hệ quả xấu tại các đô thị ở VN. Nghe chuyện các game thủ VN bị ảnh hưởng bởi game online đến mức bỏ hết tất cả, thậm chí giết cha mẹ, người thân, bạn bè, nhiều người nước ngoài đã bị sốc.
Môi trường kích động và hiệu ứng lây lan
Trên thế giới, số quốc gia có tiệm Internet với hàng chục máy tập trung tại một địa điểm nhỏ không nhiều, chủ yếu là các nước nghèo. Người ta dễ dàng nhận thấy không khí ở các tiệm Internet góp phần quan trọng trong việc tạo ra hiệu ứng kích thích và lôi kéo giới trẻ vào các trò chơi vô bổ. Tiệm Internet là nơi người ta trả tiền để thực hiện nhu cầu cá nhân của mình như sở hữu một không gian riêng, tùy nghi sử dụng thời gian, không bị kiểm soát và thể hiện cá tính của mình (đôi khi thái quá như hò hét, đập phá, phô bày một phần cơ thể qua webcam...). Đây cũng là nơi hò hẹn, nơi thực hiện các phi vụ “cứu net”… Một không gian đặc quánh bởi khói thuốc lá, âm thanh gõ lách cách trên bàn phím không ngừng, những hình ảnh quảng cáo game treo la liệt trên tường và những khuôn mặt luôn thay đổi trạng thái dễ làm người ta bị kích động mạnh theo kiểu bầy đàn.
Ở những nước phát triển, Internet đã vượt qua giai đoạn nguyên thủy và đi đến một chất lượng rất cao, giá rẻ. Do nó được mang đến từng hộ gia đình cho nên không còn các tiệm Internet tập trung nữa. Cách nay 10 năm, ở Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan cũng có tiệm Internet nhưng giờ thì không còn. Khi thanh niên sử dụng Internet tại nhà, họ có thể nghiện game online nhưng không bị ảnh hưởng bởi sự kích động ngoại cảnh. Hơn nữa, nhờ sự can thiệp của kỹ thuật (nhờ các trung tâm cung cấp dịch vụ đặt chế độ khóa máy tự động sau một thời gian quy ước), cha mẹ hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát được thời gian chơi của con.
Nếu có nhiều trò chơi vận động như thế này thì trẻ sẽ không còn mải mê với các game bạo lực. Ảnh: HTD
Thiếu sân chơi cho giới trẻ
Một nguyên tắc của phát triển là muốn hạn chế một hoạt động tiêu cực nào đó thì bắt buộc phải có một số hoạt động khác tốt hơn thay thế. Nhật Bản là nơi đẻ ra rất nhiều loại game online nhưng tiêu cực của nó lại không nhiều. Một trong số nhiều lý do để giải thích cho hiện tượng này là ở xứ họ có rất nhiều thứ để thanh niên lựa chọn. Ở khu vực nào của thành phố cũng có sân bóng chuyền, sân bóng rổ, sân bóng đá, hồ bơi, sân trượt patin, khu vui chơi cho thiếu nhi, bãi đua xe địa hình, câu lạc bộ, viện bảo tàng, thư viện luôn đổi mới, công viên, khu hoạt động sáng tạo (vẽ, nặn, gò hàn, lắp ráp...) với quy mô lớn, đầu tư cao, thiết bị hoàn hảo. Thực trạng này cũng diễn ra ở Hàn Quốc và Singapore.
Nếu chịu khó quan sát những sinh hoạt trong dịp hè của thanh thiếu niên ở TP.HCM, nhiều bậc cha mẹ dễ thấy nhói lòng vì các em không có chỗ chơi. TP.HCM với hơn 1,4 triệu trẻ em nhưng chỉ có lèo tèo vài nhà văn hóa nghèo nàn, ít chịu đổi mới; vài công viên đang dần bị thu hẹp; vài sân thể thao nhỏ với thiết bị đơn giản. Đầm Sen và Suối Tiên là nơi chỉ đến vài lần trong một năm là chán nhưng không phải ai cũng có điều kiện kinh tế để đưa con cái đến đó.
Chúng ta lên án việc dạy thêm nhưng nếu con cháu chúng ta chỉ học một buổi ở trường, ai biết điều gì sẽ xảy ra trong nửa ngày còn lại và buổi tối rảnh rỗi mà cha mẹ đi làm vắng. Cơ sở vật chất dành cho giải trí lành mạnh ít ỏi nhưng mức đầu tư cho nhà hàng, khách sạn, cao ốc cho thuê ở TP.HCM nhiều vô kể. Mọi giải pháp mà một số cơ quan chức năng đưa ra gần đây như hạn chế giờ cung cấp dịch vụ mạng, không cấp giấy phép cho quán Internet gần trường học, kiểm soát chặt sản phẩm cung cấp cho xã hội... chỉ là giải pháp tình thế và chạy theo sau. Khi game online chỉ là một phần nhỏ của đời sống đô thị hiện đại mà phải huy động cả bộ máy chính quyền hùng hậu để đối phó thì với những vấn nạn đô thị khác sẽ phải giải quyết ra sao?
Nên chăng ngoài việc xây dựng cho mỗi công dân ý thức tự đề kháng, chính quyền cần xây dựng một môi trường sống lành mạnh, đa dạng để con cháu không phải chỉ có một lối thoát duy nhất là cắm đầu vào cày game.
TS NGUYỄN MINH HÒA
