Vừa qua, có nhiều hội thảo, hội nghị, đặc biệt ngày 17-8, lãnh đạo TP.HCM dành trọn ngày để lắng nghe cán bộ cao cấp nghỉ hưu tại TP.HCM góp ý đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị (CQĐT). Qua đây, tôi có một vài đóng góp.
Bất luận ở giác độ nào, thị dân luôn là chủ thể của đô thị và tố chất thị dân là linh hồn, là sức sống, là năng lượng, tạo nên “phẩm vị”, “sức quyến rũ” và “cái hồn” cho một đô thị... Nhiệm vụ trước mắt và lâu dài mà TP.HCM cần phải tiến hành là bồi dưỡng tố chất thị dân.
Thứ nhất, tăng cường giáo dục để nâng cao tố chất thị dân. Đầu tiên cần phải đa dạng hóa trong phương thức tuyên truyền, giáo dục. Chẳng hạn, trong lĩnh vực giáo dục tuyên truyền về văn hóa giao thông, bên cạnh việc phạt tiền theo phương thức “cổ điển” thì cần phải chỉ cho người vi phạm hiểu được vì sao họ sai, sai chỗ nào, cần làm gì khi gặp phải những sai phạm trên, sai phạm của họ có ảnh hưởng gì đối với họ, gia đình, cộng đồng và cả thành phố. Cạnh đó, cần phong phú hóa về nội dung tuyên truyền giáo dục văn minh đô thị: giáo dục đạo đức và cách hành xử trong gia đình, nơi làm việc và ngoài xã hội; đạo đức nghề nghiệp, đạo đức xã hội; bắt đầu từ việc nhỏ đến những việc lớn để tạo nên những thói quen tốt trong sinh hoạt, trong cách hành xử; cần phát huy yếu tố dư luận xã hội và phát huy tối đa các phương tiện truyền thông đại chúng trong công tác tuyên truyền.
Một đô thị hấp dẫn có sức sống thì đô thị đó phải gắn bó hữu cơ với thị dân. Ảnh: Hữu Luận
Thứ hai, tạo lập môi trường văn hóa lành mạnh, có sức lan tỏa đến toàn thể thị dân và các nhóm xã hội. Hành vi văn minh (hay không) của thị dân quyết định đến sự văn minh (hay không) của thành phố đó. Trong những năm trở lại đây, cùng với việc thực hiện chủ trương “xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “thành phố xanh”, TP.HCM còn phát động các chương trình hết sức có ý nghĩa như chương trình “vì thành phố văn minh”, “văn minh đô thị”. Thế nhưng bên cạnh những thành quả đạt được, các chương trình này chưa có sự xâu chuỗi, gắn kết, căn cơ, chưa tạo được môi trường văn hóa, văn minh thực sự đúng tầm, chưa có sự chuyển biến cơ bản về lối sống đô thị, chưa gắn với chiến lược xây dựng, vận hành CQĐT hiện tại cũng như trong tương lai.
Thứ ba, cần bồi dưỡng tinh thần, ý thức đô thị cho thị dân. Muốn nâng cao tố chất thị dân trong điều kiện và xu thế mới cần phải không ngừng lựa chọn, sáng tạo, đa dạng hóa phương thức tuyên truyền để bồi dưỡng tinh thần đô thị cho thị dân. Kinh nghiệm cho thấy một đô thị hấp dẫn có sức sống thì đô thị đó phải gắn bó hữu cơ với thị dân. Bồi dưỡng tinh thần đô thị cũng là “nâng cấp” các giá trị, phẩm vị cho chính đô thị đó. Trước mắt cần làm sao cho thị dân yêu mến, tôn trọng và bảo vệ các giá trị vật chất và tinh thần hiện hữu: Các giá trị văn hóa - lịch sử; các phong tục tập quán có giá trị; các nguồn tài nguyên-sinh thái; các công trình kiến trúc-tài sản công và cả những phong thổ - tình người...
| Chúng ta cần xây dựng và kiện toàn hệ thống chính sách và chế tài. Nâng cao tố chất thị dân liên quan đến nhiều vấn đề, lĩnh vực và phương diện khác nhau và cần có sự phối kết hợp và quyết tâm của các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị-xã hội, các ban, ngành hữu quan và của sự đồng tâm hợp lực của toàn thể thị dân. TP.HCM cần phải xây dựng cơ chế trách nhiệm rõ ràng, tỉ mỉ tránh sự chồng chéo hay “dẫm chân” lên nhau trong trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi; xây dựng hệ thống pháp quy đủ mạnh và có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Ngoài ra, cần có chế tài đủ mạnh xử lý thích đáng những hành vi thiếu văn minh của thị dân và cả cán bộ. |
TS PHẠM ĐI, Học viện Chính trị-Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh
