Ngày 28-8, vụ hỏa hoạn tại Công ty cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông (Hà Nội) đã khiến người dân nơi đây lo lắng trước nguy cơ ngộ độc thủy ngân, dù công ty này đã ra văn bản nêu rõ các sản phẩm bị thiệt hại do đám cháy vừa qua không sử dụng thủy ngân.
Theo Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế), thủy ngân là kim loại lỏng khó phân hủy trong môi trường và tích lũy sinh học trong chuỗi thức ăn. Thủy ngân ít độc nhưng hơi, các hợp chất và muối của nó rất độc, có thể gây tổn thương hệ thần kinh, tiêu hóa, hô hấp, hệ thống miễn dịch và thận. Cho dù ít độc hơn so với các hợp chất của nó nhưng thủy ngân vẫn tạo ra sự ô nhiễm đáng kể đối với môi trường vì nó tạo ra các hợp chất hữu cơ trong cơ thể sinh vật.
Người dân gần đám cháy thường bịt mũi hoặc chạy nhanh vì sợ hít khí độc. Ảnh: TTO
Thủy ngân giải phóng từ chất thải có chứa thủy ngân tồn tại trong môi trường (đất, nước, không khí, trầm tích, thực vật...) hoặc tích tụ trong chuỗi thức ăn và vào cơ thể con người thông qua tiêu thụ cá và hải sản, hoặc hơi thủy ngân trực tiếp hoặc được hấp thụ trên tóc của con người.
Bộ Y tế đã chỉ ra các triệu chứng, cách xử trí và phòng tránh ngộ độc thủy ngân:
Triệu chứng lâm sàng
Theo Bộ Y tế, tùy thuộc vào dạng thủy ngân (Hg) gây ngộ độc, khoảng thời gian, cường độ tiếp xúc và một vài điều kiện cơ thể mà biểu hiện lâm sàng ngộ độc khác nhau.
Hít Hg nguyên tố và nuốt Hg vô cơ gây ngộ độc cấp, trong khi tiếp xúc với dạng hữu cơ như ăn phải cá chứa Hg thường gây ngộ độc mạn.
Hít phải thủy ngân gây bệnh phổi nặng cấp tính: Triệu chứng đầu tiên là sốt do khói kim loại gồm sốt, ớn lạnh, thở khó.
Hít phải thủy ngân gây bệnh phổi nặng cấp tính: Triệu chứng đầu tiên là sốt do khói kim loại gồm sốt, ớn lạnh, thở khó. Ảnh: Internet
Những triệu chứng khác gồm: viêm miệng, lơ mơ, co giật, nôn ói và viêm ruột. Những triệu chứng này thường dịu đi trong vòng một tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp diễn tiến nặng hơn, phù phổi cấp, suy hô hấp và tử vong.
Ngộ độc mạn do hít thủy ngân gây tam chứng kinh điển: viêm lợi và chảy nước miếng, run giật tay và rối loạn tâm thần kinh. Trẻ thường mất ngủ, hay quên, tâm lý không ổn định, kém ăn, vẻ buồn bã.
Ăn thức ăn chứa thủy ngân hữu cơ như cá biển gây ngộ độc mạn, xuất hiện sau nhiều ngày đến nhiều tuần. Đối với bà mẹ mang thai thường xuyên ăn cá biển chứa nhiều thủy ngân sẽ gây sẩy thai, thai nhi bị khuyết tật thần kinh, chậm phát triển, bại não hoặc biến dạng chi…
Nuốt phải thủy ngân vô cơ (điển hình là pin) gây phỏng niêm mạc miệng, đau bụng, buồn nôn, nôn ra máu. Diễn tiến sau đó vài ngày hoại tử ống thận cấp, gây suy thận, rối loạn nước và điện giải có thể gây tử vong.
Biểu hiện thần kinh là dị cảm (cảm giác tê hoặc nóng rát xảy ra thường xuyên nhất ở tứ chi - PV), suy nhược thần kinh, giảm thính giác, loạn vận ngôn, thu hẹp thị trường, rối loạn tâm thần, run cơ, rối loạn cử động và có thể tử vong.
Điều trị thế nào?
Điều trị ban đầu ngộ độc Hg tương tự những ngộ độc khác, phải nhanh chóng đánh giá tình trạng hô hấp, tuần hoàn.
Với tình trạng thủy ngân tiếp xúc qua da, cần phải loại thải chất độc ở da bằng cách cởi bỏ quần áo bị nhiễm bẩn, rửa da, mắt nếu bị nhiễm. Ngộ độc do nuốt, không gây nôn và cũng không rửa dạ dày, do nguy cơ thủng dạ dày và thủng thực quản. Không dùng than hoạt do không có tác dụng hấp phụ kim loại. Trường hợp ngộ độc Hg vô cơ cần được truyền dịch ngăn ngừa trụy tim mạch. Nếu tổn thương niêm mạc hầu họng gây phù nề nhiều, nên đặt nội khí quản để ngăn ngừa tắc nghẽn hô hấp. Khi có triệu chứng toàn thân là chỉ điểm có sự chuyển đổi Hg hữu cơ thành vô cơ trong cơ thể, phải được dùng thuốc giải độc đặc hiệu ngay.
Vì các ảnh hưởng nguy hiểm tới sức khỏe do phơi nhiễm Hg, Bộ Y tế khuyến cáo các bậc phụ huynh cần cẩn trọng trong việc sử dụng các vật dụng chứa thủy ngân như nhiệt kế, pin, cá biển…
