Ngày 2-10 vừa qua, VKSND TP.HCM đã mời bà Nguyễn Thị Tuyết Nga đến thương lượng để bồi thường oan. Tuy nhiên, việc thương lượng đã không thành bởi bà Nga yêu cầu Viện bồi thường hơn 247 triệu đồng, trong khi Viện chỉ chấp nhận 118 triệu đồng tiền thiệt hại tinh thần cùng một phần cấp dưỡng cho mẹ và con của bà...
Vướng lao lý vì lời khai vu vơ
Oan ức của bà Nga bắt đầu từ đêm 17-1-2002, khi dân phòng phường Nguyễn Cư Trinh (quận 1) bắt một nhóm người tàng trữ heroin trái phép. Họ khai nghiện nên mua heroin từ một phụ nữ bán thuốc lá trên đường Cống Quỳnh. Họ còn miêu tả hình dáng, trang phục của phụ nữ ấy.
Truy xét, Công an phường Nguyễn Cư Trinh xác định trước số nhà 25 đường Cống Quỳnh có bà Nga bán thuốc với ngoại hình giống như lời khai của các con nghiện. Bà Nga bị bắt khẩn cấp, bị tạm giữ từ ngày 19-1-2002.
Tại cơ quan điều tra, bà Nga liên tục kêu oan, cho rằng các con nghiện “vật vã vì thiếu thuốc nên nhận nhầm người”. Ngoài ra, bà khai có nhiều người bán ma túy quanh chỗ bà bán thuốc, mấy tháng trước bà có báo cho tổ trưởng tổ dân phố. Khi cơ quan điều tra xác minh, ông tổ trưởng tổ dân phố khẳng định lời khai của bà Nga là đúng. Ông kể: “Sau đó, tôi đã báo lại cho công an bắt được một số người bán ma túy”.
Thế nhưng một tuần sau, Công an quận 1 vẫn khởi tố bà Nga về hành vi mua bán trái phép chất ma túy. Sau đó, VKS quận truy tố bà và chuyển hồ sơ sang tòa. Thấy chứng cứ kết tội quá mơ hồ, TAND quận đã hai lần trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung nhưng Viện vẫn từ chối. Cuối cùng, TAND quận đưa vụ án ra xử, phạt bà Nga ba năm tù.
Năm năm, sáu phiên tòa mới được minh oan
Việc bà Nga bị xử lý hình sự khi căn cứ kết tội không có đã dẫn đến hệ quả là vụ án đã phải trải qua năm năm với sáu phiên tòa mới đi đến hồi kết.
Đầu tiên, tháng 3-2003, trong phiên phúc thẩm theo đơn kháng cáo kêu oan của bà Nga, TAND TP đã hủy án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại. Sau đó, vụ án được chuyển cho cơ quan tố tụng cấp TP giải quyết. Tháng 12-2005, TAND TP xử sơ thẩm (lần hai), tuyên bà Nga không phạm tội vì qua điều tra bổ sung vẫn không có chứng cứ buộc tội bà.
Không đồng ý, VKSND TP kháng nghị, yêu cầu xét xử phúc thẩm theo hướng bà Nga phạm tội. Tháng 3-2006, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM đã xử phúc thẩm (lần hai). Tại phiên tòa, dù đại diện VKS tối cao đề nghị bác kháng nghị của VKS TP và giữ nguyên án sơ thẩm, tòa vẫn tuyên hủy toàn bộ án sơ thẩm, chuyển hồ sơ cho TAND TP xét xử sơ thẩm lại.
Ba tháng sau, TAND TP có công văn đề nghị TAND tối cao kháng nghị giám đốc thẩm hủy bản án phúc thẩm trên vì vi phạm tố tụng nghiêm trọng. Đề nghị này được chấp nhận. Tháng 1-2007, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao quyết định hủy bản án phúc thẩm (lần hai), giao hồ sơ cho Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM xử phúc thẩm lại.
Cuối cùng, tháng 3-2007, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM đã xử phúc thẩm (lần ba), tuyên bà Nga trắng án. Tòa nhận định cơ quan điều tra bắt giữ bà Nga chỉ dựa vào lời khai của các con nghiện, trong khi những lời khai này mâu thuẫn với nhau. Cạnh đó có thiếu sót trong giám định dấu vân tay trên gói thuốc chứa ma túy, chưa xác định xung quanh chỗ bà Nga bán thuốc còn ai khác bán hay không...
Còn đó nỗi đau
Đến lúc này, bà Nga đã vướng vào vòng lao lý 1.888 ngày, trong đó có 1.231 ngày bị tạm giam.
Tiếp chúng tôi, bà nghẹn ngào: “Ngần ấy năm bị giam giữ, hầu tòa chưa đau đớn bằng chuyện hai đứa con tôi bị nghiện!”. Số là sau khi bà bị bắt, thiếu sự quản lý, giáo dục của mẹ, hai người con ở nhà đã sa ngã. Hay tin, từ trong trại giam bà bị sốc nặng, đã ba lần nghĩ quẩn tìm đến cái chết nhưng được những người chung phòng giam phát hiện, cứu kịp thời. Lúc được tại ngoại, bà lập tức cho con đi cai nghiện tập trung nhưng đến nay, nỗi lo của bà vẫn còn đau đáu.
Từ ngày được thả ra, bà không một lần dám về quê. Bà bảo quê bà ở Bến Tre. “Chú bác, bà con của tôi toàn là những người có công với nước. Có một người trong dòng tộc vướng vào vòng lao lý vì mua bán ma túy, họ khó chấp nhận lắm!”.
Vì vậy, bà Nga yêu cầu VKSND TP ngoài việc bồi thường còn phải công khai xin lỗi trên một số tờ báo nhưng chưa được đáp ứng. Bà ngậm ngùi: “Trước những mất mát mà tôi phải gánh chịu, cơ quan chức năng phải sớm công bố cho bà con, họ hàng của tôi biết chứ. Tôi có lỗi gì đâu!”.
NGUYÊN TRƯỜNG - NGUYỄN QUỲNH
